O pożyczaniu książek w Hiszpanii Złotego Wieku

Abstrakt

Jednym z najmniej zbadanych aspektów dostępu do literatury w Hiszpanii szesnasto- i siedemnastowiecznej jest zjawisko pożyczania książek, rozumianego tak jako ofiarowanie komuś książki wyłącznie pod warunkiem jej zwrotu, jak i wynajmowania, czyli czasowego, płatnego użytkowania. Jest to problem złożony nie tylko w związku z koniecznością współwystępowania co najmniej dwóch stron procesu i zróżnicowania ich motywacji, ale też kontrowersyjności samego aktu pożyczania ksiąg, wokół którego toczone są wówczas zażarte dyskusje. Kwestionuje się cel gromadzenia książek w bibliotekach, które nie służą rozpowszechnianiu wiedzy. Jednocześnie książki, choć wciąż są dobrami o znacznej wartości, nie stanowią już przedmiotów luksusowych. Akt pożyczania (niepłacenia) widziany bywa jako pomniejszanie ich wartości, świadectwo złego czytelnictwa, które na dodatek szkodzi działalności podmiotów związanych z rynkiem książki. Część księgarzy stara się zatem do owej rzeczywistości przystosować, oferując możliwość płatnego wynajmowania książek. Dokumentacja zjawiska, którą dziś dysponujemy, jest dość fragmentaryczna, a najbogatszym źródłem informacji okazują się testamenty osób, które książkę pożyczyły lub oczekiwały na jej zwrot. Ponadto za ważne źródło uznać należy literaturę epoki, która nie tylko opisuje zjawisko pożyczania książek, ale także bierze udział w dyskusjach z nim związanych.