Pamiętniki Macieja Rataja jako źródło poznania II Rzeczpospolitej. Historia rękopisu i jego wydania
Abstrakt
Maciej Rataj “Memoirs 1918–1927” is one of the main sources of learning about the political history of interwar Poland. This article presents the biography of Rataj, the history of the publication, the nature and content of the diaries, including the new, supplemented and revised edition of the Polish History Museum from 2021, prepared by the author of the paper. Rataj’s notes do not have a uniform form, and the various years resemble both a diary and a diary. Due to its character, “Diaries” is a very reliable source which gives you a chance to look behind the scenes of the work of the parliament, which is deprived of a permanent majority, and subsequent, frequently changing offices. The “Diary” allows us to learn about the mechanisms of exercising power in that epoch as heroic as it is chaotic. It is a testimony to Rataj’s sense of observation and his often backbreaking efforts to strengthen the young state.
Bibliografia
Archiwalia
• Archiwum Zakładu Historii Ruchu Ludowego, sygn. 11–18, Zbiór Macieja Rataja.
• Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, akc. 216/82, Papiery Jana Dębskiego: Materiały i prace różne m.in. dot. M. Rataja, W. Witosa, W. Kuźnika, S. Wojciechowskiego.
• Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, sygn. 15354/II, J. Dębski, Wspomnienia z lat 1889–1973, k. 36–37. [Książka ta ukaże się w opracowaniu Mateusza Ratyńskiego jako tom serii Muzeum Historii Polski – 100-lecie niepodległości. Wspomnienia i pamiętniki].
Źródła drukowane
• Dębski J., Czasy i człowiek, [w:] Maciej Rataj we wspomnieniach współczesnych, wyb. i oprac. S. Lato, Warszawa 1984, s. 31–63.
• Dzendzel H., U boku premiera Wincentego Witosa, [w:] Wspomnienia weteranów ruchu ludowego, red. M. Grad, Kraków 1968, s. 91–139.
• Gruber H., Wspomnienia i uwagi. Cz. 1, przed. i oprac. W. Suleja, Warszawa 2020.
• Iwaszkiewicz J., Książka moich wspomnień, Kraków–Wrocław 1983.
• Konarski K., Maciej Rataj – ministrem, [w:] Maciej Rataj we wspomnieniach współczesnych, wyb. i oprac. S. Lato, Warszawa 1984, s. 105–111.
• Laroche J., Polska lat 1926–1935. Wspomnienia ambasadora francuskiego, Warszawa 1960.
• Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1946–1984. Katalog, Warszawa 1989.
• Madejczyk J., Wspomnienia, Warszawa 1965.
• Osiecki S., Marszałek Maciej Rataj, [w:] Maciej Rataj we wspomnieniach współczesnych, wybór i oprac. S. Lato, Warszawa 1984, s. 141–146.
• Rataj M., Pamiętniki 1918–1927. T. 1–2, wstęp i oprac. M. Ratyński, Warszawa 2021.
• Ratyński M., „O własnych siłach”. Wspomnienia Macieja Rataja o dzieciństwie i młodości w wywiadzie przeprowadzonym przez Konrada Wrzosa w 1927 roku, „Rocznik Historyczny Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego” 2020, nr 36, s. 215–223.
• Ratyński M., Wspomnienia Stanisława Osieckiego o ruchu ludowym w czasie okupacji (1939−1945), „Niepodległość i Pamięć” 2019, nr 4, s. 341–365.
• Singer B., Od Witosa do Sławka, Warszawa 1990.
Prasa
• Dębski J., Pamiętniki i ich autor, „Wieści” 1966, nr 19 (8 maja), s. 5.
• Lato S., Nad pamiętnikami Rataja, „Zielony Sztandar” 1966, nr 18 (2 kwietnia), s. 4.
• Lechnicki C. rec.: Rataj Maciej Pamiętniki, „Przegląd Historyczny” 1966, z. 4, s. 691–695.
• Słupek S., Nad pamiętnikami marszałka Rataja, „Wieści” 1966, nr 8 (20 lutego), s. 3, 6.
Opracowania
• Kołodziejczyk A., Maciej Rataj 1884–1940, Warszawa 1991.
• Ratyński M., Jan Dębski (1889–1976). Polityk kompromisu, Warszawa 2019.
• Ratyński M., „O własnych siłach”. Wspomnienia Macieja Rataja o dzieciństwie i młodości w wywiadzie przeprowadzonym przez Konrada Wrzosa w 1927 roku, „Rocznik Historyczny Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego” 2020, nr 36, s. 215–223.
• Ratyński M., Stanisław Osiecki (1875–1967). Polityk z pasją, Warszawa 2020.
• Rola dziejowa Macieja Rataja, red. M. Bednarzak-Libera, J. Gmitruk, Warszawa 2018.
