Powsinogi beskidzkie Emila Zegadłowicza – ewolucja formy i treści
Abstrakt
The article presents the evolution of formal, graphic and typographic solutions, as well as fundamental changes in the content of the ballads included in the collection entitled Powsinogi beskidzkie by Emil Zegadłowicz. A comparative analysis covered the editions from 1923, 1925, 1927, 1929, 1938 and the editions of the works Ballada o Wowrze (1924) and Ballada o Świątkarzu (1928). The results of the research indicate the important role of the editorial tradition in the formation of Zegadłowicz’s book, confirm the author’s interest in old and Modern Art, and indicate a conscious and deliberate resignation from the latest printing achievements in favor of the former printing workshop. Editions of the Powsinogi beskidzkie are in line with the “idea of a beautiful book”. The evolution of the graphic form of subsequent editions largely testifies to the aesthetic changes that took place in the design of the book in the interwar years.
Bibliografia
• Bartos E., Typografia czcionki. O „Gawędzie poety z typografem” Emila Zegadłowicza, [w:] Okolice Zegadłowicza, pod red. H. Czubały, W. Próchnickiego, K. Wądolny-Tatar, Kraków 2020, s. 255–265. Białostocki J., Polska grafika użytkowa 1900–1939. Próba charakterystyki, [w:] Z zagadnień plastyki polskiej w latach 1918–1939, red. J. Starzyński, Wrocław 1963, s. 171–206. Bieńkowska B., Książka na przestrzeni dziejów, przy współudziale E. Maruszak, Warszawa 2005. Bogucka-Ordyńcowa J. [i in.], Cyganeria i polityka. Wspomnienia krakowskie 1919–1939, Warszawa 1964. Boguszewska A., „Idea pięknej książki” w dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2010, t. 8, nr 1, s. 51–63. Bracquemond F., Étude sur la gravure sur bois et la lithographie, Paris 1897.
• Bystroń J.B., Polskie drzeworyty ludowe, „Sztuki Piękne” 1929, t. 5, nr 1, s. 1–27.
• Cobden-Sanderson T.J., The Ideal Book or Book Beautiful, Hammersmith 1900.
• Czabanowska-Wróbel A., Sprzeczne żywioły. Młoda Polska i okolice, Kraków 2013.
• Dahl S., Dzieje książki, Wrocław 1965.
• Dziewiętnasty marca MCMXXIV. Wirydarz literacki na cześć Marszałka Józefa Piłsudskiego, Grodno 1924.
• Emil Zegadłowicz daleki i bliski, pod red. H. Czubały i in., Katowice 2015.
• Encyklopedia wiedzy o książce, red. A. Birkenmajer, B. Kocowski, J. Trzynadlowski, Wrocław 1971.
• Hryńkowski J., O drzeworycie ludowym, „Orli Lot” 1922, t. 3, nr 3, s. 38–39.
• Kaźmierczak J., Motyw ikonograficzny Tonącego Okrętu Kościoła w grafice niemieckiej około 1490 – około 1550 roku, „Rocznik Historii Sztuki” 2017, t. 42, s. 5–20.
• Kipmanówna H., Projekt strony tytułowej do Powsinogów beskidzkich Emila Zegadłowicza, Muzeum Historyczne w Bielsku-Białej, nr inw. MBB/S/3576, [online] https:// muzeum.bielsko.pl/pl/kwerendy?strona=0&eksponat=6_20035&dzial=&autor=&ogolny=Zegad%C5%82owicz# [dostęp 30.09.2021].
• Kocowski B., Drzeworytowe książki średniowiecza, Wrocław 1974.
• Kolberová U., Recepcja Emila Zegadłowicza w Czechach, [w:] Okolice Zegadłowicza, pod red. H. Czubały, W. Próchnickiego, K. Wądolny-Tatar, Kraków 2020, s. 243–254.
• Kolińska K., Zegadłowicz: podwójny żywot Srebrempisanego, Warszawa 1999.
• Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 1985.
• Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa 1990.
• Kotwica A., Estetyka książki a oczekiwania i potrzeby odbiorcy na przykładzie spuścizny bibliotecznej Emila Zegadłowicza, [w:] W poszukiwaniu odpowiedniej formy. Rola wydawcy, typografa, artysty i technologii w pracy nad książką, red. M. Komza przy współudziale E. Jabłońskiej-Stefanowicz i E. Repucho, Wrocław 2012, s. 321–328.
• Kozikowski E., Do czytelnika, [w:] O Jędrzeju Wowrze, snycerzu beskidzkim. Wspomnienia, szkice, wiersze i opowiadania, Warszawa 1957, s. 5–8.
• Kozikowski E., Między prawdą a plotką. Wspomnienia o ludziach i czasach minionych, Kraków 1961.
• Kozikowski E., Portret Zegadłowicza bez ramy. Opowieść biograficzna na tle wspomnień osobistych, Warszawa 1966.
• Kuglin J., Poligrafia książki, Wrocław 1964.
• Lurker M., Słownik obrazów i symboli biblijnych, tłum. K. Romaniuk, Poznań 1989.
• Materiały Emila Zegadłowicza z zakresu bibliofilstwa, Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, [online] https://bibliotekacyfrowa.ujk.edu.pl/dlibra/doccontent?id=1362 [dostęp 12.08.2021].
• Mazgaj J., Świat wadowickiej książki na tle historii miasta do 1939 roku, „Debiuty Bibliologiczno-Informatologiczne” 2013, t. 1, s. 97–113.
• Okolice Zegadłowicza, pod red. H. Czubały, W. Próchnickiego, K. Wądolny-Tatar, Kraków 2020.
• Paszek J., Autor 40 tomów i 14 wierszy, [w:] Studia o Zegadłowiczu, pod. red. J. Paszka, Katowice 1982, s. 26–41.
• Przerwa-Tetmajer K., Poezye I, Warszawa 1912. Przerwa-Tetmajer K., Poezye VII, Warszawa 1912.
• Ratajczak T., Książki religijne i quasi-religijne z wadowickich oficyn drukarskich (1824– 1940), Warszawa 2010.
• Ripa C., Ikonologia, tłum. I. Kania, Kraków 2013. Rypson P., Książki i strony. Polska książka awangardowa i artystyczna w XX wieku, Warszawa 2000.
• Rypson P., Nie gęsi. Polskie projektowanie graficzne 1919–1049, Kraków, 2017.
• Skwarowie M., M., Stultifera navis. Z dziejów motywu, „Teksty Drugie” 1992, nr 2(15), s. 72–92.
• Słownik grecko-polski. T. 2–3, pod red. Z. Abramowiczówny, Warszawa 1960–1962.
• Smolik P., Książka i drukarz. Nieco uwag o brakach i potrzebach drukarstwa polskiego, „Grafika Polska” 1926, t. 4, nr 1, s. 21–25.
• Smolik P., Książka i drukarz. Nieco uwag o brakach i potrzebach drukarstwa polskiego, Warszawa 1926.
• Smolik P., O współczesnej książce polskiej, Kraków 1924. Studia o Zegadłowiczu, pod red. J. Paszka, Katowice 1982.
• Szczurek J., Żechowski i Zegadłowicz. Z dziejów artystycznej przyjaźni, [w:] Studia o Zegadłowiczu, pod red. J. Paszka, Katowice 1982, s. 157–164.
• Szewczyk-Haake K., Poezja Emila Zegadłowicza wobec światopoglądu i estetycznego projektu ekspresjonizmu, Kraków 2008.
• Szkice o twórczości Emila Zegadłowicza, pod red. Z. Andresa, Rzeszów 1985.
• Szydłowska A., Misiak M., Paneuropa, Kometa, Hel. Szkice z historii projektowania liter w Polsce, Kraków 2015.
• Szymanowski K., Archiwum gorzeńskie – rękopisy Emila Zegadłowicza, „Pamiętnik Literacki” 1963, t. 54, nr 3, s. 181–184.
• Szymanowski K., Narcyz: rzecz o Zegadłowiczu – powieściopisarzu, Kraków–Wrocław 1986.
• Teka drzeworytów ludowych dawnych zebranych i wydanych przez Zygmunta Łazarskiego, Warszawa 1921.
• Vibraye de H., Mitologia, przeł. K. Dąbrowski, z przedmową T. Sinki, Warszawa 1938.
• Wielkie rzeczy zrozumienie. Korespondencja Jerzego, Witolda i Wandy Hulewiczów z Emilem Zegadłowiczem (1918–1938), oprac. i wstępem opatrzył M. Wójcik, Warszawa 2008.
• Wiercińska J., Sztuka i książka, Warszawa 1986.
• Wójcik M., Księga Gości i Zdarzeń. „Miscelaneiczne pêle-mêle” Emila Zegadłowicza, „Teksty Drugie” 2004, nr 4, s. 214–234.
• Wójcik M., Pan na Gorzeniu. Życie i twórczość Emila Zegadłowicza, Kielce 2005.
• Zegadłowicz E., Gawęda poety z typografem, Poznań 1929.
• Zegadłowicz E., Wielka Nowina w Beskidzie, Wadowice 1924.
