„Album Fotografii z Obrazów Malarzy Polskich” (1876–1882) – pionierska warszawska publikacja fotograficznych kopii malarstwa
DOI:
https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2024.902Słowa kluczowe:
Album Fotografii z Obrazów Malarzy Polskich, historia fotografii, fotografie dzieł sztuki, reprodukcja fotograficznaAbstrakt
„Album Fotografii z Obrazów Malarzy Polskich” to jedno z ważniejszych, a dzisiaj zapomnianych przedsięwzięć w dziejach rynku wydawniczego i życia kulturalnego na ziemiach polskich w II poł. XIX w. Wydawany w latach 1876–1882 w Warszawie przez księgarnię Altenberga i Robitschka w formie serii odbitek z obrazów współczesnych twórców, był pionierską publikacją inicjującą na krajowym rynku nowoczesny sposób popularyzacji sztuki za pomocą fotografii, uważanej wówczas za najbardziej wierny sposób reprodukcji. Rekonstrukcja historii i zawartości publikacji oraz jej recepcji wśród odbiorców sztuki pozwoliła rozpoznać jej rangę, właściwie ocenić ją pod względem historycznym oraz umieścić na tle życia artystycznego lat 70. i 80. XIX w. i ówczesnego warszawskiego repertuaru wydawniczego. Przedstawienie historii i roli „Albumu...” wprowadza do badań nad dziejami działalności wydawniczej i księgarskiej w Warszawie refleksję nad wartością specyficznych wydawnictw, jakimi są XIX-wieczne fotografie dzieł sztuki.
Bibliografia
Źródła archiwalne:
• Archiwum Państwowe w Warszawie
• Akta stanu cywilnego wyznania mojżeszowego w Warszawie, Akta urodzeń, małżeństw i zgonów – cyrkuł I/XI, sygn. 72/200/0/-10
Gazety i czasopisma:
• „Antrakt” 1876, nr 115 (z 24 października)
• „Gazeta Handlowa” 1879, nr 235 (z 20 października)
• „Gazeta Narodowa” 1877, nr 24 (z 31 stycznia)
• „Kolce” 1872, nr 27 (z 12 października)
• „Kraj” 1888, nr 18 (z 11 maja)
• „Kurier Codzienny” 1876, nr 264 (z 28 listopada); 1878, nr 229, 230, 231 (z 12, 14, 15 października)
• „Kurier Warszawski” 1873, nr 40 (z 28 lutego), nr 248 (z 14 listopada); 1877, nr 19 (z 25 stycznia), 1878, nr 5 (z 7 stycznia), 1882, nr 286 (z 21 grudnia)
• „Nowiny” 1879, nr 289 (z 19 października)
• „Przegląd Tygodniowy” 1876, nr 48 (z 26 listopada); 1878, nr 1 (z 6 stycznia),
• „Tygodnik Ilustrowany” 1877, nr 59 (z 10 lutego), s. 82.
• „Warszawski Rocznik Literacki” 1878, R. 8
• „Wiek” 1876, nr 272 (z 7 grudnia)
Opracowania:
• Album Jana Matejki, wyd. Salomon Lewental, Warszawa 1876.
• Bryl M., Cykle Artura Grottgera, Poznań 1994.
• Catalog des Kunst-Verlags der Photographischen Gesellschaft, Photographische Gesellschaft, Berlin 1881.
• Gérôme & Goupil. Art and Enterprise, praca zbiorowa, Paris – Bordeaux – Pittsburgh – New York 2000.
• Grzymska B., Księgarnia Wydawnicza Hermana Altenberga, „Editor”, nr 1, Warszawa 1988.
• Hamber A.J., „A Higher Branch of the Art”. Photographing the Fine Arts in England, 1839–1880, Amsterdam 1996.
• Heß H., Der Kunstverlag Franz Hanfstaengl und die frühe fotografische Kunstreproduktion. Das Kunstwerke und sein Abbild, München 1999.
• Jackiewicz D., Konrad Brandel 1838–1920, w cyklu Fotografowie Warszawy, Warszawa 2015.
• Kirszrot J., Prawa żydów w Królestwie Polskiem. Zarys historyczny, Warszawa 1917.
• Lejko K., Warszawa w obiektywie Konrada Brandla, Warszawa 1985.
• Masłowska A., Fotografia dzieła sztuki w XIX wieku – geneza, rozwój, funkcje, [w:] Światłoczułe. Kolekcje fotografii w Muzeum Narodowym w Warszawie, red. A. Masłowska, D. Jackiewicz, Warszawa 2009, s. 29–49.
• Masłowska A., Henryk Siemiradzki’s painting on the European market of photographic reproductions of works of art, „Conferenze”, Vol. 145: Henryk Siemiradzki and the international artistic milieu in Rome, Roma 2020, s. 279–293.
• Peters D., Vom Visitkarten-Album zum fotografischen “Galeriewerk”. Die Kunstreproduktionen der Berliner Photographischen Gesellschaft, [w:] Fotografien vom Alltag – Fotografien als Alltag, red. U. Hägele, I. Ziehe, Münster 2004, s. 167–182.
• Pieczątkowski F., Altenberg Herman, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel. Warszawa – Łódź 1972, s. 5–8.
• Pijanowska K., Wytworność i taniość. O Albumie malarzy polskich w sztychach z tekstem objaśniającym prof. Henryka Struvego, [w:] O miejsce książki w historii sztuki, red. A. Gronek, Kraków 2015, s. 323–336.
• Pijanowska K., Rola reprodukcji dzieł sztuki współczesnej w kulturze artystycznej drugiej połowy XIX wieku. Tygodnik „Kłosy” i warszawska prasa ilustrowana, rozprawa doktorska, UW, Wydział Historyczny, Warszawa 2019, t. I.
• Wereszycki H., Altenberg Herman, [w]: Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1935, t. 1, s. 81–82.
• Wiercińska J., Katalog prac wystawionych w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1860–1914, Źródła do dziejów sztuki polskiej, pod red. A. Ryszkiewicza, t. XIV, Wrocław 1969.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 - w pełni pozostają przy autorze.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
