From Chests to Shelves: Library of the Volodymyr Basilian Monastery and College in the 16th–19th Centuries

Stanislav Voloshchenko

doi:10.33077/uw.25448730.zbkh.2025.936

Autor

Stanislav Voloshchenko National Academy of Sciences of Ukraine, Lviv, Ukraine https://orcid.org/0000-0002-7081-5358

DOI:

https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2025.936

Słowa kluczowe:

ojcowie bazylianie , księgozbiór , biblioteka monastyczna , Włodzimierz, transfer wiedzy, katalog biblioteczny , starodruki , szkoła katedralna , edukacja religijna , Wołyń

Abstrakt

This article examines the history of the formation, functioning and development of the Basilians’ book collection in Volodymyr from the 16th to the first third of the 19th century in the context of the monastery’s educational and cultural activities. Based on the analysis of inventory descriptions from 1705, 1799, 1816 and 1819, the evolution of the library collection is traced from a relatively small collection (301 volumes in 1705) to a substantial educational and religious book repository (760 volumes in 1819). The research revealed that the formation of the book collection occurred through various channels: institutional book transmissions, targeted purchases, donations from benefactors, and bequests and inheritances of books from deceased monks. Special attention is paid to the analysis of the collection’s thematic structure, which included theological, educational, scientific and historical literature in various languages. According to the 1816 catalogue, a wide geography of publishing centres was established – from London to St. Petersburg, with a predominance of publications from Warsaw (30), Venice (28), Vilnius (20) and Rome (21), indicating the monastery’s active integration into the European intellectual space. Chronological analysis of the collection revealed the predominance of 18th-century publications (122 titles), comprising over 50% of the total volume, whilst maintaining a significant number of old printed books from the 16th–17th centuries. The library functioned, as a complex mechanism of knowledge transfer through four key dimensions: intellectual (translation activities, creation of new texts), educational (supporting the learning process), cultural (synthesis of Eastern and Western Christian traditions) and temporal (preservation and transmission of knowledge to subsequent generations). The research confirmed the significant role of the Basilian library in Volodymyr, as an important cultural and educational centre of Volhynia, which served the intellectual needs of the monastic community, teachers, students and regional elite until the monastery’s closure by Russian authorities in 1831.

Bibliografia

Manuscripts

Kyiv (Ukraine) – Central State Historical Archives of Ukraine in Kyiv (abbreviated to CSHAUK), collection (abbreviated to c.) 28, inventory (abbreviated to inv.) 1, number of the unit (abbreviated to n.u.) 96, Aktova kniga (4 sìčnâ–20 listopada 1659).

CSHAUK, collection (abbreviated to c.) 28, inv. 1, n.u. 146, Aktova kniga (22 sìčnâ 1707–22 serpnâ 1711).

CSHAUK, c. 692, inv. 1, n.u. 6726, Najviŝe zatverdẑenij plan mìsta Volodimira-Volins’kogo ìz značennâm naprâmkìv lìnìï Luc’ko-Ustiluz’kogo šose.

CSHAUK, c. 707, inv. 314, n.u. 37, Zvìti vìzitatora škìl Volins’koï, Podìl’s’koï ta Kiïvs’koï gubernìj, vipiski z protokolìv revìzìï škìl ì formulârnì spiski za 1818.

CSHAUK, c. 2074, inv. 1, n.u. 77, Akt vìzitacìï vasilìâns’kogo monastirâ ta povìtovih škìl za 1819.

Institute of Manuscript of Vernadskyi National Library of Ukraine (abbreviated to IM VNLU), c. 1, n.u. 1107, Nyzkynychi Pomianyk.

IM VNLU, c. 1, n.u. 2438, Kosovych S., Rasskaz” o gorodě Vladimìrě Volynskom”.

IM VNLU, c. 1, n.u. 4440, Institutionum Philosophicær[um] Libri Quatuor In Liceo Vladimiriensi sub Patrum Basilianor[um] Provinciæ Lithuanæ Titulo Sanctissimæ Trinitatis gaudentis Regimine atq[ue] Vigilantia existentibus Ingenuis Sapientiæ Sectatorib[us] Traditi et Explanati. Ab Anno 1766 D[ie] 3 8bris.

IM VNLU, c. 1, n.u. 4709, Katalog Ksiąg w Bibliotece X[iąży] Bazylianów Włodzimiérskich znáyduiących się Sposobem Alfabetycznym ułożony. Roku 1816. w Miesiącu Czerwcu.

IM VNLU, c. 1, n.u. 4709/1, Raport do Gymnazium Wołyńskiego od Szkoły Powiatowey Włodzimierskiey 1816.

IM VNLU, c. 18, n.u. 318, Gramota êpiskopa Holms’kogo ì Belz’kogo Porfirìâ Važins’kogo, za doručennâm arhiêpiskopa ì mitropolita vsìêï Rusi Teodosìâ Rostoc’kogo, pro konsekracìû ta ìnstitucìû Mikoli Skorodins’kogo êpiskopom L’vìvs’kim, Galic’kim ì Kam’ânec’-Podìl’s’kim 21 bereznâ 1799.

IM VNLU, c. 160, n.u. 677, Kniga vìzitacìj cerkov Volodimirs’kogo krilosu Volodimiro-Berestejs’koï unìjnoï êparhìï 1758–1761.

IM VNLU, c. 231, n.u. 152, Sprava pro revìzìû unìjnih cerkov ì monastirìv 1687–1829.

IM VNLU, c. 306, n.u. 94P (53), Biennium Philosophicum Principiis Aristotelis Peripateticorum Principis docente A: R: P: Leone Luca Kiszka Basiliano Insistens Auspiciis Inclyti Martyris semp[er] Josaphat In Cołł[egi]o Zalęsciano Anno Philosophantis in Carne Dei 1692 D[ie] 22. 7bris. Inhærens.

St. Petersburg (Russia) – Scientific and Historical archive of Saint Petersburg Institute of History of the Russian Academy of Sciences, c. 52, inv. 1, n.u. 328, Žurnal vizitacij protoarhimandrita ordena sv. Vasilija Velikogo L’va Kiški 1704–1705.

Zhytomyr (Ukraine) – State Archives of Zhytomyr Oblast, c. 71, inv. 1, n.u. 104, Vìdomostì pro stan učiliŝ Volodimirs’kogo povìtu ta raporti včitelìv pro hìd vikladannâ za 1829–1830.

Old printed books

Kyiv (Ukraine) – Department of Old printed books and Rare Editions of the Vernadsky National Library of Ukraine (abbreviated to IBS VNLU), n.u. Cyr. 1016, Barlaam Szeptycki, Pastoral Epistle (Hramota), Univ 1712.

IBS VNLU, n.u. Cyr. 1432p, Octoechos (the first volume, tones 1–4), Pochaiv 1775.

IBS VNLU, n.u. Cyr. 1747p (1), Liturgicon, Pochaiv 1791.

IBS VNLU, n.u. Cyr. 1747p (2), Liturgy of St John Chrysostom, Pochaiv 1793.

IBS VNLU, n.u. Cyr. 2453p (1), Lenten Triodion, Pochaiv 1784.

IBS VNLU, n.u. Cyr. 2453p (2), Service on Thursday of the Fifth Week of Great Lent, Pochaiv [1784].

IBS VNLU, n.u. Cyr. 5520p, The Order of Monastic Funeral, Pochaiv 1780–1790.

IBS VNLU, n.u. Elz. 18 (15), Echo Vocalis Tubæ ... Ad Palatini Honoris Ascensum ... D. Petri Miaczynski Palatini Czerniechoviensis ... Ad Divi Basilij Magni Colossum Fausti ominis successu In Collegio Vladimiriensi Repercussum Et Per Oras ac Aures Divulgatum, Lviv 1738.

IBS VNLU, n.u. In. 890/2, Allacci L., Graeciae orthodoxae tomus secundus ... De Processione Spiritus Sancti, et alijs, Rome 1659.

IBS VNLU, n.u. In. 1009, Texier C., Impius infelix, seu Tres maledictiones peccatoris, Augsburg 1695.

IBS VNLU, n.u. In. 1948 (1), Giraldi C.G., Discorsi quadragesimali di d. Gioseppe Giraldi Centese. Ne’ quali con nuoua inuentione si concorda in ciaschedun giorno l’epistola col Vangelo corrente, Rome 1651.

IBS VNLU, n.u. In. 1950, Segala A.S., Opere Spirituali del R. P. F. Alessio Segala da Salò, Predicatore Capuccino, Venice 1663.

IBS VNLU, n.u. In. 3102, Pietkiewicz J., Medytacye Albo Rozmyslania Na Ewángelie przypadaiące Na wszystkie Niedźiele, Dni, y Swięta Uroczyste całego Roku, Pochaiv 1754.

IBS VNLU, n.u. In. 5724, Kleczewski S., Socius viatorum Deus T.O.M. Per brevia Colloquia Ad modum Meditationum Itinerantibus, Lviv 1755.

IBS VNLU, n.u. In. 7119 (1), Ioannes Damascenus, Krolewic Indiyski w Polski stroy przybrány Albo Historya O Swiętym Iozaphacie ... y o Swiętym Barlaamie Pustelniku, Pustyniey Senáár názwáney, Kraków 1688.

IBS VNLU, n.u. In. 7119 (2), Denisewicz B., Applauz Głośnobrzmiącey Słáwy Solennymi Tryumfow Ceremoniámi ... P. Marcyanowi Z Kozielska Oginskiemu Woiewodźie Witebskiemu, [Supraśl] 1731.

IBS VNLU, n.u. In. 7119 (3), Constytucye Na Zákończeniu Konfederácyi Tarnogrodzkiey, y innych Konfederácyi Prowincyálnych, Warszawa 1717.

IBS VNLU, n.u. Pal 10 (1), Dolet É.S., Commentariorum Linguae Latinæ Stephani Doleti, Epitome duplex, Basel 1537.

IBS VNLU, n.u. Pal 10 (2), Willich J., Erudita Scholia In Bucolica Vergilii, In Quibus omnia, Strasbourg 1535.

Department of the Old printed books and rare editions of Maksymovych Scientific Library of Taras Shevchenko National University of Kyiv, n.u. В-166.384, Agresta Apollinare, Vita Del Protopatriarca S. Basilio Magno, Messina 1681.

St. Petersburg (Russia) – Research Department of Rare Books of the Library of Russian Academy of Sciences (abbreviated to LRAS), n.u. 5068SP, Menaion for July and August, Pochaiv 1761.

LRAS, n.u. 5077SP, Menaion for August, Pochaiv 1761.

Lietuvos mokslų akademijos Vrublevskių biblioteka (Wroblewski Library of the Lithuanian Academy of Sciences), n.u. L-18/2–419/2, Philosophia Rationalis quam sub auspiciis Illustrissimi Excellentissimi Et Reverendissimi Domini D. Georgii Mariæ Comitis de Lascaris Dei et Apostolicæ Sedis Gratiâ Episcopi Zenopolitani ... In Almo Basiliano Gymnasio Volodimiriensi publicè disputandam Proponit Perillustris Magnificus Dominus Ignatius in Cieszkow Cieszkowski ... Reverendo Patre D. Nicodemo Karpinski Ord: S. Basilii Magni Sacr: Th: Doctore, Actuali Philosophiæ Professore et Scholarum Præfecto, Lviv 1746.

Published sources

Arheografičeskìj sbornik» dokumentov» otnosâŝihsâ k» istorìi Sěvero-Zapadnoj Rusi, izdavaemyj pri upravlenìi Vilenskago učebnago okruga, vol. 12, Vilnius 1900.

Arhiv» Ûgo-Zapadnoj Rossìi, izdavaemyj vremennoû kommissìeû dlâ razbora drevnih» aktov», vysočajše učreždennoû pri Kìevskom», Podol’skom» i Volynskom» general»-gubernatorě, čast’ pervaâ, Akty ob» Unìi i sostoânìi Pravoslavnoj Cerkvi s» poloviny 17 věka (1648–1798), vol. 4, Kyiv 1871.

Arhiv» Ûgo-Zapadnoj Rossìi, izdavaemyj vremennoû kommissìeû dlâ razbora drevnih» aktov», vysočajše učreždennoû pri Kìevskom», Podol’skom» i Volynskom» general»-gubernatorě, čast’ pervaâ, Akty o cerkovno-religìoznyh» otnošenìâh» v» Ûgo-Zapadnoj Rusi (1322–1648 gg.), vol. 6, Kyiv 1883.

Arhiv» Ûgozapadnoj Rossìi, izdavaemyj vremennoû kommissìeû dlâ razbora drevnih» aktov», vysočajše učreždennoû pri Kìevskom» Voennom», Podol’skom» i Volynskom» general»-gubernatorě, čast’ pervaâ, Akty, otnosâŝìesâ k» istorìi pravoslavnoj cerkvi v» Ûgozapadnoj Rossìi, vol. 1, Kyiv 1859.

Monumenta Ucrainae Historica, vol. 9–10, Romae 1971.

Polnoe sobranìe russkih» lětopisej, izdannoe po vysočajšemu povelěnìû Arheografičeskoû kommissìeû, tom» devâtyj, 8. Lětopisnyj sbornik», imenuemyj Patrìaršeû ili Nikonovskoû Lětopis’û, Saint Petersburg 1862

Polnoe sobranìe russkih» lětopisej, izdannoe po vysočajšemu povelěnìû Arheografičeskoû kommissìeû, tom» vtoroj, 3. Ipatìevskaâ lětopis’, Saint Petersburg 1843.

Wizerunki i Roztrząsania Naukowe, t. 54, Vilnius 1840.

Literature

Bibliografia Polska Karola i Stanisława Estreicherów, vol. 37, Kraków 2022.

Chernuhin Ye., Kolekciâ rukopisìv ta arhìv mitropolita Andreâ Šeptic’kogo. Katalog fondu 18 Ìnstitutu rukopisu Nacìonal’noï bìblìoteki Ukraïni ìm. V. Ì. Vernads’kogo, Kyiv 2011.

Dovbyshchenko M.V., Monuments Archivum Ecclesiae Ruthenae, Third Volume, Vipusk 1 Dokumenti do ìstorìï unìï na Volinì ì Kiïvŝinì kìncâ 16–peršoï polovini 17 st., Kyiv 2001.

Estreicher K., Bibliografia Polska, vol. 12, Kraków 1891.

Estreicher K., Bibliografia Polska, vol. 15, Kraków 1897.

Estreicher K., Bibliografia Polska, vol. 19, Kraków 1903.

Estreicher K., Bibliografia Polska, vol. 20, Kraków 1905.

Estreicher K., Bibliografia Polska, vol. 23, Kraków 1910.

Estreicher K., Bibliografia Polska, vol. 25, Kraków 1913.

Estreicher K., Bibliografia Polska, vol. 30, Kraków 1934.

Estreicher K., Bibliografia Polska, vol. 32, Kraków 1938.

Getka J., Polskojęzyczne druki bazyliańskie (18 wiek), Warszawa 2013.

Gil A., Skochylias I., Volodymyr-Brest Eparchy during 11–18 Centuries. History Essays, Lviv 2013.

Giżycki J., Bazylianie we Włodzimierzu i Tryhórach, Kraków 1912.

Giżycki J., Spis klasztorów unickich bazylianów w województwie wołyńskim, Kraków 1905.

Kotlarska I., «Grammatyka dla Polaków chcących się uczyć angielskiego języka» (1788) z historycznojęzykoznawczego punktu widzenia. Rekonesans badawczy, [in:] Zielonogórskie Seminaria Językoznawcz 2014, Zielona Góra 2014, pp. 73–89.

Kulakovskyi P., A Scribe, Nobleman and Pastor. Biography of the Bishop in Volodymyr and Brest Joseph Mokosiy-Bakovetskyi (1595–1654), Lviv 2019.

Levitskii O.I., Istoričeskoe opisanìe Vladimìro-Volynskago Uspenskago hrama, postroennago vʺ polovině 12 v. knâzemʺ Mstislavomʺ Izâslavičem, Kyiv 1892.

Los V., Aktual’nì pitannâ dušpastirs’koï dìâl’nostì Greko-unìats’koï cerkvi (Volin’, druga polovina 18–perša tretina 19 st.), “Volins’kì ìstoričnì zapiski” 2008, vol. 1, pp. 125–133.

Los V., Vasiliansʹki biblioteky v svitli monastyrsʹkyx inventariv Nacionalʹnoï biblioteky Ukraïny im. V. I. Vernadsʹkogo (Pravobereẑna Ukraïna 18–19 stolittâ), [in:] Między Rzymem а Nowosybirskiem. Księga jubileuszowa dedykowana ks. Marianowi Radwanowi SCJ, Lublin 2012, pp. 605–622.

Los V.E., Ìnventarì bìblìotek vasilìans’kih monastirìv u profesìjnìj dìâl’nostì ìstorika (Pravobereẑna Ukraïna, seredina 18–počatok 19 st.), [in:] Ìstorìografìčnì ta dẑereloznavčì problemi ìstorìï Ukraïni. Kniga v ìstorìï ì kul’turì, Dnipropetrovsk 2012, pр. 202–215.

Los V.E., Unìats’ka Cerkva na Pravoberežnìj Ukraïnì naprikìncì 19–peršìj polovinì 19 st. Organìzacìjna struktura ta kul’turno-relìgìjnij aspekt, Kyiv 2013.

Pidłypczak-Majerowicz M., Bazylianie w Koronie i na Litwie. Szkoły i książki w działalności zakonu, Warszawa – Wrocław 1986.

Pidłypczak-Majerowicz M., Biblioteki i bibliotekarstwo zakonne na wschodnich ziemiach Rzeczypospolitej w 17–18 w., Wrocław 1996.

Savych A.A., Narisi z ìstorìï kul’turnih ruhìv na Vkraïnì ta Bìlorusì v 17–18 st., Kyiv 1929.

Shamrai M.A., Katalog paleotipov iz fondov Central’noj naučnoj biblioteki im. V.I. Vernadskogo NAN Ukrainy, Kyiv 1995.

Shamrai M., Alʹdyny v bibliotekax Ukraïny. Katalog, Kyiv 2008.

Skіepуan A., Official Festive Ceremonies in Polotsky and Vitebsk Voivodeships (Lands) in the 15–18 Centuries, “Vestnik of Polotsk State University. Part A. Humanities” 2023, no. 1 (February), pp. 28–34.

Skochylyas I., “Volodymyr Athens” of the 17–beginning of the 18 Centuries: from the Cathedral School to the Eparchial Seminary, “Kyivan Academy” 2009, iss. 7, pp. 54–73.

Skruteń J., OSBM, Basilianorum vitae “Analecta Ordinis S. Basilii Magni” 1931, vol. 4, fasc. 1–2, pp. 219–236.

Susha A., Book Legacy of Ignatiy Kulchynskyi, “Visnyk of the Lviv University Series Bibliology, Library Studies and Information Technologies” 2008, iss. 3, pp. 45–64.

Stokolos N.H., Sheretiuk R.M., Drama Cerkvi (Do ìstorìï skasuvanâ Greko-Unìats’koï Cerkvi v Rosìjs’kìj ìmperìï ta vikorìnennâ ïï duhovno-kul’turnih nadban’), Rivne 2011.

Teodorovich N.I., Gorod» Vladimìr» Volynskoj gubernìi v» svâzi s» istorìej Volynskoj ìerarhìi. Istoričeskìj očerk», Pochaiv 1893.

Yarockyi Ya.V., Revizìâ Vladimirskoj Bazilìanskoj školy v» 1803 godu, “Trudy Obŝestva izslědovatilej Volyni” 1902, vol. 1, pp. 22–32.

Ylianovskyi V.I., Kolekciâ ta arhìv êpiskopa Pavla Dobrohotova, Kyiv 1992.

Wodzianowska I., Stan bibliotek i zbiorów archiwalnych bazyliańskich klasztorów w świetle wizytacji (1799–1824), “Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2021, vol. 116, pp. 457–482.

Wereda D., Biskupi unickiej diecezji włodzimiersko brzeskiej w XVIII wieku, “Szkice Podlaskie” 2001, vol. 9, pp. 61–75.

Zabolotna N., On the History of Service of the Sheptytsky Family: a Rare Printed Diploma of Bishop Varlaam Sheptytsky, [in:] Presentations from the International Academic Online Conference Dedicated to the 155th Anniversary of Metropolitan Andrey Sheptytsky’s, Lviv 2021, pp. 19–25.

Zapasko Ya.P., Isaievych Ya.D., Pam’âtki knižkovogo mistectva. Katalog starodrukìv, vidanih na Ukraïnì, kn. 2, č. 1, Lviv 1984.

Zapasko Ya.P., Isaievych Ya.D., Pam’âtki knižkovogo mistectva. Katalog starodrukìv, vidanih na Ukraïnì, kn. 2, č. 2, Lviv 1984.