Biuro Wydawnictwa Artystycznych i Ludowych Cepelii (1951–1953). Powstanie, profil działalności i dorobek

Autor

  • Anna Wiszniewska Instytut Sztuki PAN, Warszawa, Polska

DOI:

https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2025.944

Słowa kluczowe:

Cepelia , Biuro Wydawnictw Artystycznych i Ludowych , socrealizm , propaganda PRL

Abstrakt

Artykuł obejmuje historię, założenia programowe i osiągnięcia działającego w ramach Centrali Przemysłu Ludowego i Artystycznego (Cepelii) Biura Wydawnictw Artystycznych i Ludowych (BWAiL). Biuro, powołane do życia w 1951 r., w pierwszych latach istnienia i intensywnej rozbudowy struktur Cepelii, w czasie niespełna trzech lat aktywności zdążyło wyraźnie zaznaczyć swoje istnienie na mapie wydawniczej Polski. Na kolejne lata wyznaczyło kierunek działań i poziom graficzny publikacji związanych z działalnością Cepelii i podległych jej spółdzielni. Zaledwie kilkuletni epizod działalności wydawniczej Cepelii potwierdza poważne ambicje przedsiębiorstwa, które w swojej misji kształtowania gustów społeczeństwa – nawet w trudnym czasie panowania doktryny realizmu socjalistycznego – eksplorowało nie tylko rodzimy folklor, lecz również obszary wykraczające poza ludowość i jej interpretacje. Dzieje Biura Wydawnictw Artystycznych i Ludowych zostały opracowane na podstawie badań archiwalnych (IS PAN i AAN).

Bibliografia

Źródła:

Archiwum Akt Nowych w Warszawie:

Bilans Zamknięcia Biura Wydawnictw Artystycznych i Ludowych za 1952 rok, t. 1 i 2 (syg. 2/1629/0/1.3/3/286; 2/1629/0/1.3/3/287).

Lustracja Biura Wydawnictw Artystycznych i Ludowych w Warszawie w latach 1952–1953 (2/1629/0/1.2/2/125).

Zbiorczy bilans zamknięcia Biura Wydawnictw Artystycznych i Ludowych za 1951 rok (2/1629/0/1.3/3/51).

Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie: Archiwum Cepelii – akta osobowe.

Opracowania:

Bogucki J., Pospolite ruszenie, „Odrodzenie” 1950, nr 13, s. 3.

Jackowski A., Cepelia. Tradycja i współczesność, Warszawa 1999.

Korduba P., Ludowość na sprzedaż. Towarzystwo Popierania Przemysłu Ludowego, Cepelia, Instytut Wzornictwa Przemysłowego, Warszawa 2013.

Kostuch B., Kolor i blask. Ceramika architektoniczna oraz mozaiki w Krakowie i w Małopolsce po 1949 roku, Kraków 2015.

Piękno użyteczne. Ćwierćwiecze Cepelii, [red.] J. Orynżyna, Warszawa 1975.

Strożek P., Polskie życie artystyczne w latach 1944–1960, t. 4, Rok 1950, Warszawa 2012.

Szablowska A.A., Tadeusz Gronowski. Sztuka plakatu i reklamy, Warszawa 2005.

Szablowska A.A., Wiszniewska A., Plakat z kręgu Cepelii w zbiorach Instytutu Sztuki PAN, Warszawa 2024.Więckowski T., Ginące piękno, Warszawa 1987.

Więckowski T., Okruchy wspomnień, Warszawa 1999.

Włodarczyk W., Socrealizm. Sztuka polska w latach 1950–1954, Kraków 1991.

Pobrania

Opublikowane

2025-09-29

Numer

Dział

Artykuły