Programma litterarium Józefa Andrzeja Załuskiego

Abstrakt

Wydana w 1732 r. broszura Programma litterarium... to podstawowe dzieło do zrozumienia ideologii, zamierzeń i metody pracy Józefa Andrzeja Załuskiego, w którym przedstawił on swój program realizowany później konsekwentnie przez całe życie. To w tej publikacji nakreślony został po raz pierwszy na gruncie polskim długoplanowy rozwój humanistyki, świadomy i przemyślany plan ratowania, gromadzenia, przechowywania i pełnego opracowania naukowego zabytków piśmiennictwa. Jest to więc teoretyczny fundament gromadzenia i wykorzystania polskich księgozbiorów historycznych. W artykule zreferowano treść broszury, a także dokonano próby jej oceny. Publikacja niewątpliwie była wyjątkowym zjawiskiem kulturalnym w Polsce czasów saskich, a poglądy w niej zawarte znamionowały przejęcie przez autora oświeceniowych idei europejskich.