„Jedno zgoda wcale nas zachowa”. Mowy i pisma Stanisława Karnkowskiego z czasu pierwszych bezkrólewi

Abstrakt

W artykule omówione zostały ustrojowe aspekty mów Stanisława Karnkowskiego, wybitnego duchownego i męża stanu oraz pism politycznych przez niego inspirowanych w okresie pierwszego i trzeciego bezkrólewia (podczas którego jako prymas pełnił rolę interreksa). W swoich pismach Karnkowski wypowiadał się na temat sposobów naprawy Rzeczypospolitej, formułował zasady postępowania w okresie bezkrólewi, skutecznie mediował w obliczu groźby wojny domowej okresu trzeciego bezkrólewia, wskazywał na potrzeby kompromisu, radził jak zapobiegać rozlewowi krwi. Jego działalność polityczna, której wyrazem były mowy i pisma doprowadziła do kompromisów, a sejm pacyfikacyjny stał się wzorem wychodzenia z przesileń wewnętrznych.