„Był Europejczykiem, wykształconym człowiekiem”. Kontakty zagraniczne prof. Adama Schaffa (1913-2006) na podstawie analizy proweniencyjnej wybranych egzemplarzy z jego księgozbioru
DOI:
https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2024.878Słowa kluczowe:
Schaff Adam (1913–2006), filozofia, księgozbiory prywatne, badania proweniencyjne, dedykacje, Połączone Biblioteki WFiS UW, IFiS PAN i PTFAbstrakt
Artykuł powstał jako efekt badań przeprowadzonych na temat „Księgozbiór prywatny prof. Adama Schaffa w zbiorach Połączonych Bibliotek Wydziałów Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk i Polskiego Towarzystwa Filozoficznego”[1]. Profesor Adam Schaff (1913–2006) w ciągu swojej wieloletniej pracy naukowej, przypadającej na okres Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zgromadził liczny księgozbiór. Po jego śmierci przekazano go do Połączonych Bibliotek WFiS UW, IFiS PAN i PTF[2]. A. Schaff utrzymywał kontakty z wieloma zagranicznymi badaczami, którzy specjalizowali się w filozofii i socjologii, co miało bezpośredni wpływ na kształt analizowanej kolekcji. Artykuł zawiera analizę jakościową, ilościową oraz proweniencyjną tego księgozbioru. Wykorzystano metody proweniencyjną i bibliograficzną do zbadania cech wybranych egzemplarzy. Pozwoliło to na odtworzenie kontaktów Schaffa z zagranicznym środowiskiem naukowym.
[1] Praca magisterska, promotor: dr hab. prof. ucz. Jacek Puchalski, Uniwersytet Warszawski, 2023.
[2] Połączone Biblioteki Wydziałów Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk i Polskiego Towarzystwa Filozoficznego (PB WFiS UW, IFiS PAN i PTF). Jest to nazwa własna instytucji powstałej w latach 50. XX w., na którą składały się trzy połączone biblioteki o wspólnym personelu i pomieszczeniach, lecz odrębnych majątkach i komplementarnych tematycznie księgozbiorach z zakresu filozofii i socjologii.
Bibliografia
Materiały archiwalne:
• – Archiwum Akt Nowych w Warszawie, „Komitet Nagród Państwowych”, 2/1650/0/1.15/126; 2/1650/0/1.30/79.
• – Archiwum Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Teczka osobowa Adama Schaffa.
• – Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, „Materiały operacyjne”, IPN BU 0204/1422/2.
• – Archiwum Połączonych Bibliotek Wydziałów Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk i Polskiego Towarzystwa Filozoficznego.
Źródła proweniencyjne (egzemplarze z księgozbioru A. Schaffa w zbiorach Połączonych Bibliotek Wydziałów Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk i Polskiego Towarzystwa Filozoficznego):
• Devaux P., De Thaïes à Bergson. Introduction historique à la philosophie européenne, Liege 1955, sygn. P.88145.
• Condillac É., Die Logik oder Die Anfänge der Kunst des Denkens, Berlin 1959, sygn. P.88015.
• Philosophisches Wörterbuch, hrsg. von G. Klaus und M. Buhr, Leipzig 1964, sygn. P.88351.
• Klaus G., Sprache der Politik, Berlin 1971, sygn. P.88438.
• Thom M., Ideologie und Erkenntnistheorie. Untersuchung am Beispiel der Entstehung des Kritizismus und Transzendenta, Berlin 1980, sygn. P.88137.
• Tamames R., The Spanish economy : an introduction, London 1986, sygn. P.88043.
• Fromm E., Sigmund Freuds Psychoanalyse – Größe und Grenzen, Stuttgart 1979, sygn. P.88471.
• Althusser L., Pour Marx, Paris 1965, sygn. P.94070.
• Lefebvre H., La somme et le reste. T.1, Paris 1959, sygn. P.93538.
• Wetter G.A., Sowjetideologie heute. 1: Dialektischer und historischer Materialismus, Frankfurt am Main 1962, strona przedtytułowa sygn. P.89099[1].
• Gellner E., Nations and nationalism, Oxford 1984, sygn. P.94068.
• Tullio G., Scetticismo ed empirismo. Studio su Gassendi, Bari 1961, sygn. P.88045.
Literatura:
• Bertram Ł., Rewolucja inżynierów. Komunistyczni studenci na uczelniach II Rzeczypospolitej i ich doświadczenia formacyjne, „Sensus Historiae” 2021, t. 43, nr 2, s. 17–18.
• Bielecka-Prus J., Społeczne role socjologów w PRL, „Przegląd Socjologiczny” 2009, R. 58, nr 2, s. 71–103.
• Chmielewska D., Tatarkiewicz Władysław, [w:] Słownik psychologów polskich, red. E. Kosnarewicz, T. Rzepa, R. Stachowski, Poznań 1992, s. 195–197.
• Dahm H., The Philosophical-Sovietological Work of Gustav Andreas Wetter S.J., „Philosophical Sovietology” 1988, t. 50, s. 52–154.
• Der Mensch – Subjekt und Objekt. Festschrift für Adam Schaff, ed. T. Borbé, Wien 1973.
• Eisler J., Marzec 1968. Geneza, przebieg, konsekwencje, Warszawa 1991.
• Fritzhand M., Adam Schaff, „Nauka Polska” 1966, nr 1, s. 56–60.
• Gasparski W.W., Kotarbiński Tadeusz, [w:] Encyklopedia filozofii polskiej. T. 1, Lublin 2011, s. 726–731.
• Gocher P., Philippe Devaux, [w:] Nouvelle Biographie Nationale. Vol. 2, Bruxelles 1990, s. 131–132.
• Harvey D., Prawo do miasta i miejska rewolucja, Warszawa 2012.
• „Innego końca świata nie będzie”, z B. Skargą rozmawiają K. Janowska i P. Mucharski, Kraków 2007.
• Jadacki J.J., Rozdział z historii filozofii polskiej: Władysław Tatarkiewicz, „Studia Filozoficzne” 1986, nr 12, s. 179–194.
• Komunistyczny Związek Młodzieży Polski, [w:] Słownik historii Polski, red. J. Czyżewski, Warszawa 1973, s. 181.
• Kuryła M., Adam Schaff – Droga do komunizmu (1913–1939), „Przegląd Humanistyczny” 2018, t. 62, nr 3, s. 167–189.
• Lewis W.S, Concrete Critical Theory. Althusser’s Marxism, Leiden 2022.
• Lokhmatov A., The academic virtues in public discussion. Adam Schaff and the campaign against the Lvov-Warsaw School in post-war Poland, „Studia Historiae Scientiarum” 2021, nr 20, s. 711–753.
• Mołdawa T., Ludzie władzy 1944–1991, Warszawa 1991.
• Sakowska R., Ludzie z dzielnicy zamkniętej. Z dziejów Żydów w Warszawie w latach okupacji hitlerowskiej. Październik 1939 – marzec 1943, Warszawa 1993.
• Schaff A., Einführung in die Semantik, ed. K. Georg, U. Einbeck, Reinbeck 1973.
• Schaff A., Marxism and Human Individual, New York 1970.
• Schaff A., Moje spotkania z nauką polską, Warszawa 1997.
• Schaff A., Pora na spowiedź, Warszawa 1993.
• Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego. T. 1: A-D, Warszawa 1978.
• Stola D., Kampania antysyjonistyczna w Polsce 1967–1968, Warszawa 2000.
• Szacki J., Adam Schaff (1913–2006), [w:] Portrety uczonych. Profesorowie Uniwersytetu Warszawskiego po 1945, S-Ż, Warszawa 2016, s. 57–65.
• Szczygielski Z., Polska Partia Socjalistyczna i związane z nią organizacje w okresie II Rzeczypospolitej. Informator, Warszawa 1995.
• Wagner I., Bauman. Biografia, Warszawa 2021.
• Wereszycki H., Stanisław Grabski, [w:] Polski słownik biograficzny. T. 8, Kraków 1959–1960, s. 519–527.
• Willaume M., Humaniści polscy nad Sekwaną w latach 1919– 1939, Lublin 1989.
• Wollgast S., Georg Klaus als Philosophiehistoriker, [w:] Kybernetik und Interdisziplinarität in den Wissenschaften. Georg Klaus zum 90. Geburtstag, hg. v. K. Fuchs-Kittowski, S. Piotrowski, Berlin 2004, s. 83–99.
• Wyrozumski J., Dwa wykłady o odrodzonej Polskiej Akademii Umiejętności, Kraków 2015.
Netografia:
• Barska K., Roman Witold Ingarden, „Porta Polonica”, [online] https://www.porta-polonica.de/pl/atlas-miejsc-pami%C4%99ci/roman-witold-ingarden [dostęp 10.02.2023].
• Callinicos A., Lukács, Georg (1885–1971), „Routledge Encyclopedia of Philosophy”, [online] https://www.rep.routledge.com/articles/biographical/lukacs-georg-1885-1971/v-1
[dostęp 14.02.2024].
• Cappelletti V., GREGORY, Tullio, „Encyclopedia Italiana. V Appendice” 1992, [online] https://www.treccani.it/enciclopedia/tullio-gregory_(Enciclopedia-Italiana)/ [dostęp 11.02.2024].
• Cyrankiewicz Józef, „Encyklopedia PWN”, [online] https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Cyrankiewicz-Jozef;3888812.html [dostęp 15.02.2023].
• Die 99 Jahre des Kardinal König, „Katholische Kirche. Erzdiözese Wien”, [online] https://www.erzdioezese-wien.at/site/nachrichtenmagazin/schwerpunkt/schwerpunktarchiv/kardinalkoenig/article/34772.html [dostęp15.02.2023].
• Gimnazjum Żydowskiego Towarzystwa Szkoły Ludowej i Średniej humanistyczne męskie we Lwowie, „Wirtualny Sztetl”, [online] https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/l/703-lwow/102-oswiata-i-kultura/26351-gimnazjumzydowskiego-towarzystwa-szkoly-ludowej-i-sredniej-humanistyczne-meskie-we-lwowie [dostęp 15.04.2023].
• Helmar Hegewald, „Die Abgeordneten der 10. Volkskammer der DDR (Volkparl)“, red. W.H. Schröder, [online] http://volkparl.bundestag.de/H/hegewald-helmar/ [dostęp 14.02.2024].
• International Federation of Philosophical Societies, „fisp.org”, [online] https://www.fisp.org/ [dostęp 15.02.2023].
• Jadacki J.J., Kazimierz Twardowski. Filozof, twórca Szkoły Lwowsko-Warszawskiej, „Kazimierz Twardowski”, [online] https://twardowski.waw.pl/ [dostęp 03.01.2023].
• Kinkaid E., Simonsen K., Lefebvre, Henri (1901–1991), [w:] Encyclopedia of Phenomenology, [online] https://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007/978–3-030–47253-5_392–1 [dostęp 17.02.2024].
• Klub Rzymski, „Encyklopedia PWN”, [online] https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Klub-Rzymski;3970781.html [dostęp 15.02.2023].
• Leben Erich Fromms, „fromm-online.org“, [online] https://fromm-online.org/leben/ [dostęp 11.02.2024].
• Lewis W., Louis Althusser, „The Stanford Encyclopedia of Philosophy”, [online] https://plato.stanford.edu/archives/fall2022/entries/althusser/ [dostęp 11.02.2024].
• Lukes S., Gellner, Ernest André, „Oxford Dictionary of National Bibliography”, [online] https://doi.org/10.1093/ref:odnb/60390 [dostęp 11.02.2024].
• Łazurienko W.M., Striżak Є.M., Іnstitut czerwonoї profiesuri (20–30 rr. XX st.): suczasnij poglad na problemu stworiennia zakładu, rusnauka.com, [online] https://www.rusnauka.com/16_NPM_2007/Istoria/21629.doc.htm [dostęp 15.04.2023].
• Maks Schaff, „Ancestry”, [online] https://www.ancestry.com/discoveryuicontent/view/172303:62195?queryId=f62efb99dc08565bb27049997c6d5f56&_phsrc=fRI1&_phstart=successSource [dostęp 03.01.2023].
• Międzynarodowy Instytut Filozofii, „Encyklopedia PWN”, [online] https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Miedzynarodowy-Instytut-Filozofii;3940991.html [dostęp 15.02.2023].
• Murawski R., Kazimierz Ajdukiewicz, „WMI AMU”, [online] https://wmi.amu.edu.pl/wydzial/historia/biogramy/kazimierz-ajdukiewicz [dostęp 10.02.2023].
• Órgano de Gobierno, „clubderoma”, [online] http://www.clubderoma.org/esp/organo_gobierno [dostęp 26.08.2023].
• PROFESSOR R. TAMAMES CURRICULUM VITAE, [online] https://www.spainuscc.org/Public/DownloadFile/?fileName=RE9DMDAwNTc4Ny5wZGY= [dostęp 14.02.2024].
• Stępień A.B., Ingarden, Roman Witold (1893–1970), „Routledge Encyclopedia of Philosophy”, [online] https://www.rep.routledge.com/articles/biographical/ingarden-roman-
witold-1893-1970/v-1 [dostęp 14.02.2024].
• Wielgohs J., Buhr, Manfred, „Wer war wer in der DDR?“, [online] https://www.bundesstiftung-aufarbeitung.de/de/recherche/kataloge-datenbanken/biographische-datenbanken/manfred-buhr [dostęp 25.08.2023].
• Żbikowski A., Igel Salomon, „Wirtualny Sztetl”, [online] https://sztetl.org.pl/pl/biogramy/2823-igel-salomon [dostęp 03.01.2023].
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 - w pełni pozostają przy autorze.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
