Warsaw typographers and their activities in the 17th and 18th centuries in the light of privileges of the of monarchs, bishops and rectors

Authors

DOI:

https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2024.901

Keywords:

Warsaw, printing outhouses, printers, bookbinders, printing privileges, servitorship

Abstract

In the history of Polish printing in the late seventeenth and eighteenth centuries, an exceptionally privileged place was given to Warsaw, which in the declining Saxon and Stanislavic eras concentrated on its territory the strongest typographic and bookselling potential of the time. Warsaw’s unquestionable primacy was evident in the field of scientific books, the pressing of which often required significant material and typographic resources. Such capabilities were generally not available to provincial printers working in small urban centers. Warsaw’s typographic primacy continued throughout the Enlightenment. From the very beginning of their presence in Warsaw, typographers sought appropriate privileges from successive monarchs. This not only made it easier to conduct publishing activities in the new place, regulating all rules and arrangements, but was also a visible protection for printers and booksellers operating in Warsaw.

For by virtue of the privilege granted to typographers, the king took the printing (bookselling) office under his protection and patronage, ensuring its publishing inviolability, by granting all the rights and freedoms enjoyed by typographers within the vast territory of the former Republic.

References

Źródła drukowane

• Drukarze dawnej Polski, T. 3, cz. 2: Mazowsze z Podlasiem, oprac. K. Korotajowa i in., red. K. Korotajowa i J. Krauze-Karpińska, Warszawa 2001.

• Mizler de Kolof W., Historiarum Poloniae et Magni Ducatus Lithuaniae scriptum...collection magna ordine chronologico digesta...Bibliotheca Zalusciana, Varsoviae, 1761–1769.

• Mizler de Kolof W., Nowe Wiadomości Ekonomiczne i Uczone, albo magazyn wszystkich nauk do szczęśliwego życia ludzkiego potrzebnych..., w Warszawie, t.1, w Drukarni Mitzlerowskiej 1758.

• Privilegia Typographica Polonorum. Polskie przywileje drukarskie 1493–1793, oprac. M. Juda, Lublin 2010.

• Wierzbowski T., Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego i biografii pisarzów polskich, t. 2, Warszawa 1904.

Literatura przedmiotu

• Abramowicz L., Cztery wieki drukarstwa w Wilnie 1525–1925, Wilno 1925.

• Juda M., Przywileje drukarskie w Polsce, Lublin 1992.

• Buchwald-Pelcowa P., Cenzura w dawnej Polsce. Między prasą drukarską a stosem, Warszawa 1997.

• Buchwald-Pelcowa P., „Drukowi winniśmy oświecenie naszego wieku”. Rola książki w drodze ku Oświeceniu, Warszawa 2003.

• Buchwald-Pelcowa P., Handel książką w Warszawie w czasach saskich, „Rocznik Biblioteki Narodowej” 2001, T.33/34, s. 148.

• Dufour P., O urządzeniu drukarń krajowych. Memoriały na sejmy z lat 1784 i 1789, Wrocław 1974.

• Fokt K., Lukini (Luchini) Jan Antoni, [w:] Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego 1364–1780, t. 1, red. W. Uruszczak, Kraków 2015.

• Hajdukiewicz L., Lukini (Luchini) Jan Antoni, w: Polski Słownik Biograficzny, t.18, Wrocław 1973, s. 146.

• Korotajowa K., Trelpiński Jan, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa – Łódź 1972.

• Korotajowa K., Drukarz i ławnik warszawski Jan Trelpiński, w: Warszawa XVI–XVII wieku, z. 2, red. A. Sołtan, A. Wawrzeńczyk Warszawa 1977, s. 196– 226.

• Kraushar A., Księgarze warszawscy i ich spory z introligatorami. Kartka historyczna z wieku XVIII, „Przegląd Historyczny” 1905, t. 1, z. 2, s. 248–263.

• Ptaśnik J., Nowe szczegóły do drukarstwa i księgarstwa w Polsce, „Kwartalnik Historyczny” 1924, R. 38, s. 85–91.

• Rudnicka J., Ruch księgarski w Warszawie za Stanisława Augusta (1764–1795), [w:] Warszawa w XVIII wieku, z. 1, Warszawa 1972.

• Sójka J., Rossowski Jan, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa–Łódź 1972.

• Staniszewski Z., Michał Groell, (1722–1798) drukarz warszawski, w: Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa–Łódź 1972.

• Szczepaniec J., Drukarnia Mitzlerowska Korpusu Kadetów w Warszawie w latach 1778–1783, „Roczniki Biblioteczne” 1958, z. 2, s. 51–93

• Szczepaniec J., Dufour Piotr (1729 Paryż – 1797 Warszawa), drukarz, nakładca księgarz warszawski, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa–Łódź 1972.

• Szczepaniec J., Rola drukarstwa w życiu literackim polskiego Oświecenia, [w:] Problemy literatury polskiej okresu Oświecenia, Wrocław 1973.

• Szczepaniec J., Mizler de Kolof Wawrzyniec, (1711–1778) muzykolog, lekarz, historyk, wydawca, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa–Łódź 1972, s. 599–600.

• Szweykowska H., Książka drukowana XV–XVIII wieku. Zarys historyczny, Wrocław–Warszawa 1983.

• Wojtowicz J., Miasto europejskie w epoce Oświecenia i Rewolucji Francuskiej, Warszawa 1972.

• Żbikowska-Migoń A., Książka naukowa w kulturze polskiego Oświecenia, Wrocław 1977.

Published

2025-03-28

Issue

Section

Artykuły