Echoes of the Włocławek events of 1905 in the pages of “Kurier Warszawski”
DOI:
https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2025.943Keywords:
„Kurier Warszawski” , Włocławek , 1905–1907 revolution , school strikeAbstract
In the Warsaw Governorate, Włocławek was the second largest city after Warsaw. There was a noticeable close relationship between the publishers and publicists of these two centers. One of the press titles most frequently distributed by colporteurs in Włocławek was “Kurier Warszawski”. The events that took place in Włocławek in 1905 were reported in the Warsaw press, although coverage was limited to the most significant incidents. At the same time, inhabitants of Włocławek used this widely read newspaper to publish advertisements and commercial announcements. The objective of this study was to determine the extent to which events from the early period of the 1905–1907 revolution, including the school strike, were reported in “Kurier Warszawski” and how the image of the city was presented in this context. A comparative analysis of three sources from 1905 was conducted: “Kurier Warszawski”, “Echa Płockie i Włocławskie”, and “Dziennik Chicagoski”. Reports from Włocławek appeared in 197 regular issues and morning supplements of “Kurier Warszawski”, as well as in 98 regular and 8 supplementary issues of the American-based “Dziennik Chicagoski”. In the Warsaw newspaper, most of the information was published in sections such as “From the City”, “From Sport”, “Ordinances and Notices”, “Casualties” and classified ads. Notably, after the school strike, events such as the August regatta began to receive more extensive coverage.
References
Source materials
Bezrobocie krawców, „Echa Płockie i Włocławskie” (hereinfafter: EPiW) 1905, no. 51, p. 2.
Bezrobocie, EPiW 1905, no. 13, p. 3.
Budżet okręgu komunikacji, „Kurier Warszawski” (hereinafter: KW) 1905, no. 24, p. 2.
Cukier, KW: dodatek poranny [morning supplement] 1905, no. 182, p. 6; 217, 218, 268
Czytelnia kolejowa, KW 1905, no. 260, p. 4.
Doroczne posiedzenie Akademii Umiejętności w Krakowie, KW 1905, no. 140, p. 2–3.
Dyrekcja Towarzystwa Kredytowego miasta Warszawy, KW 1905, no. 11, p. 12; no. 87, p. 11.
Echa dni, EPiW 1905, no. 88, p. 2; no. 89, p. 2; no. 93, p. 2.
Echa zbrodni, EPiW 1905, no. 20, p. 3.
[Grono amatorów-handlowców...], KW 1905, no. 25, p. 3.
Instrukcja pożyczkowa, KW 1905, no. 72, p. 4.
J.Wł., Z Towarzystwa Kredytowego m. Warszawy, KW 1905, no. 349, p. 2.
Karwecki L., Czy mamy się obawiać epidemii cholery w Warszawie? KW 1905, no. 267, p. 2.
Kolej Kujawska, EPiW 1905, no. 82, p. 2.
Kolejka Brześć – Włocławek, „Hasło” 1908, no. 117, p. 3.
Kolejka kujawska, EPiW 1905, no. 85, p. 2.
Kolejka między Włocławkiem a Piotrkowem Kujawskim, EPiW 1905, no. 63, p. 2.
Korespondencje, KW 1905, no. 196, p. 4; 250, p. 7; no. 326, p. 4.
Korespondencje. Kolejka elektryczna, KW 1905, no. 160, p. 7.
Korespondencje. Napad, KW no. 256, p. 5; no. 259, p. 8.
Korespondencje. Podczas przedstawienia, KW 1905, no. 9, p. 5.
Korespondencje. Telefony we Włocławku, KW 1905, no. 244, p. 4.
Korespondencje. Telefony, KW 1905, no. 272, p. 6.
Korespondencje. Wizytacja pasterska, KW 1905, no. 194, p. 5; no. 200, p. 4.
Korespondencje. Wystawa we Włocławku, KW 1905, no. 280, p. 1, 4.
Korespondencje. Z Włocławka, KW 1905, no. 38, p. 6; no. 43–46, p. 6.
Korotyński W., Dawne rady miejskie, KW 1905, no. 213, p. 1–2.
Kronika sądowa. Truciciel, KW 1905, no. 116, p. 9.
Manifestacje na prowincji, KW 1905, no. 307–308, p. 7–8.
Mianowania w diecezji kaliskiej, KW: dodatek poranny [morning supplement] 1905, no. 12, p. 5.
Mobilizacja, KW 1905, no. 185, p. 8.
Najważniejsze nowiny, KW 1905, no. 106, p. 2.
Najważniejsze nowiny; Korespondencje, KW: dodatek poranny [morning supplement] 1905, no. 280, p. 1, 4.
Najważniejsze nowiny; Wiadomości bieżące, KW 1905, no. 211, p. 1, 3.
Narada wioślarzy, KW: dodatek poranny [morning supplement] 1905, no. 27, p. 2.
Nekrolog, KW 1905, no. 112, p. 10; no. 170, p. 7.
Nekrolog, KW: dodatek poranny [morning supplement] 1905, no. 25, p. 3; no. 213, p. 3.
Nekrologja, KW 1905, no. 346, p. 6.
Nowa czytelnia, EPiW1905, no. 85, p. 2.
Nowa kolejka, EPiW 1905, no. 45, p. 3.
Nowe pomniki, EPiW 1905, no. 85, p. 2.
Ofiary. Na chleb dla głodnych pozbawionych pracy, KW 1905, no. 179, p. 5; no. 319, p. 4.
Ofiary. Na obiady i chleb dla głodnych, KW 1905, no. 205, s, 6.
[Ogłoszenie], KW 1905, no. 131, p. 11; no. 136, p. 10; no. 140, p. 14; no. 240, p. 10.
Osobiste, KW 1905, no. 156, p. 2.
Osobiste. Żegluga świąteczna, KW 1905, no. 158, p. 3, 9.
Ostatnie telegramy, KW: dodatek poranny [morning supplement] 1905, no. 263, p. 4.
Ostatnie telegramy. Włocławek, KW 1905, no. 247, p. 4.
Ostatnie wiadomości, KW 1905, no. 246, p. 9.
Pisarek W., Analiza zawartości prasy, Kraków 1983.
Port i bulwar we Włocławku, KW: dodatek poranny [morning supplement] 1905, no. 25, p. 2.
Port włocławski, KW 1905, no. 94, p. 2.
Posiedzenia, KW 1905, no. 289, p. 4.
Poszlaki, EPiW 1905, no. 21, p. 3.
Poszukiwanie morderców przez ogłoszenia, EPiW 1905, no. 23, p. 3.
Poświęcenie pomników, EPiW 1905, no. 83, p. 2; no. 86, p. 2.
Pożyczki dla miast, KW 1905, no. 69, p. 4.
Pożyczki na prowincję, KW 1905, no. 103, p. 5.
[Prezesa rady opiekuńskiej...], KW 1905, no. 67, p. 5.
[Przełożona prywatnej szkoły...], KW 1905, no. 283, p. 12.
Przeniesienie duchowieństwa, KW 1905, no. 119–120, p. 9.
Przerwa w pracy, EPiW 1905, no. 36, p. 3.
[Reklama], KW 1905, no. 4, p. 13; no. 39, p. 11; no. 43–46, p. 16; no. 84, p. 11; no. 89, p. 13; no. 92, p. 19; no. 96, p. 12.
[Reklama], KW 1905, no. 59, p. 11; KW: dodatek poranny [morning supplement] 1905, no. 73, p. 6; no. 87, p. 6; no. 91, p. 6; no. 101, p. 6.
Rozporządzenia i zawiadomienia, KW 1905, no. 38, p. 6; no. 89, p. 5; no. 99, p. 6; no. 108, p. 4, 11; no. 163, p. 4; no. 191, p. 3. [Ogłoszenie] [Announcement]; no. 264, p. 2.
Rozporządzenia i zawiadomienia. Przewóz wołów, KW 1905, no. 180, p. 7.
Rozporządzenia i zawiadomienia. Zmiany w sądownictwie, KW 1905, no. 327, p. 6; no. 329, p. 5.
Rząd gubernialny warszawski do spraw powinności wojskowej...], KW 1905, no. 201, p. 6.
Sadowski H., Wystawa Marjańska, KW 1905, no. 180, p. 4–5; no. 188, p. 1–2.
Samobójstwo w więzieniu, KW 1905, no. 235, p. 5.
Strajk kolejowy, EPiW 1905, no. 86, p. 3; no. 87, p. 2.
Strajk pocztowo-telegraficzny, EPiW 1905, no. 96, p. 3.
Strajk pracownic igły, EPiW 1905, no. 91, p. 3.
Strajk szkolny, KW 1905, no. 43–46, p. 6.
Szkoła gospodarstwa wiejskiego, EPiW 1905, no. 6, p. 3.
Szkoła handlowa, EPiW 1905, no. 14, p. 3.
Szkoła w Kruszynku, EPiW 1905, no. 14, p. 3.
Telefony we Włocławku, KW 1905, no. 74, p. 4; no. 76, p. 3.
Telefony, EPiW 1905, no. 20, p. 3; no. 69, p. 2; no. 70, p. 2.
Telefony we Włocławku, EPiW 1905, no. 49, p. 2;
Telegramy, “Dziennik Chicagoski” 1905, no. 32, p. 1.
TKW, [13 marca zmarł...], KW 1905, no. 72, p. 10; no. 73, p. 4;
Towarzystwo pożyczkowo-oszczędnościowe rzemieślników i drobnych kupców we Włocławku, KW 1905, no. 71, p. 10.
U Techników. Port we Włocławku, KW 1905, no. 95, p. 6.
Uroczystość wioślarska, EPiW 1905, no. 71, p. 2.
W diecezji kaliskiej, KW 1905, no. 14, p. 11.
[W dniu 28 lutego...], KW 1905, no. 64, p. 7;
[W Włocławku...], „Dziennik Chicagoski” 1905, no. 53, p. 5.
Walka z cholerą, KW: dodatek poranny [morning supplement] 1905, no. 270, p. 3–4.
Warszawa, „Dziennik Chicagoski” 1905, no. 243, p. 8; no. 219, p. 1.
Węgle kamienne, KW 1905, no. 68, p. 4.
Wiadomości bieżące, KW: dodatek poranny [morning supplement] 1905, no. 259, p. 2.
Wiadomości bieżące. Cholera w Królestwie Polskim, KW 1905, no. 269, p. 9.
Wiadomości bieżące. Klasztory, KW: dodatek poranny [morning supplement] 1905, no. 163, p. 2.
Wiadomości bieżące. Nie ma cholery, KW 1905: dodatek poranny [morning supplement], no. 245, p. 2.
Wiadomości bieżące. Pamięci biskupów, KW 1905, no. 296, p. 2.
Wiadomości bieżące. Wobec cholery, KW 1905, no. 243, p. 5.
Wieści z ojczyzny. Włocławek, “Dziennik Chicagoski” 1905, no. 1, p. 5.
Włocławiak, Włocławek na początku XX wieku, EPiW 1905, no. 89, p. 2.
Włocławski Komitet Robotniczy Polskiej Partii Socjalistycznej, Towarzysze! [Inc.:] Robotnicy całego świata już od lat 15 święcą rokrocznie dzień 1 maja [...], Włocławek 1905, p. 2.
Wypadki na kolei, KW: dodatek poranny [morning supplement] 1905, no. 228, p. 2.
Wypadki na kolejach, KW: dodatek poranny [morning supplement] 1905, no. 130, p. 3.
Z miasta, KW 1905, no. 60, p. 3; no. 62, p. 2.
Z miasta. Cholera w kraju, KW 1905, no. 287, p. 4.
Z miasta. P. Zofia Gerkowa..., KW 1905, no. [298–301], p. 4.
Z miasta. U wioślarzy, KW 1905, no. 198, p. 3.
Z miasta. U wioślarzy, KW 1905, no. 218, p. 2–3.
Z miasta. Wystaw marjańska, KW 1905, no. 133, p. 3; no. 148, p. 8.
Z teatru i muzyki, KW 1905, no. 263, p. 3.
Z T-ow Wioślarskiego, EPiW 1905, no. 69, p. 2; no. 72, p. 3; no. 77, p. 3.
Z T-stwa wioślarskiego, EPiW 1905,
Z T-wa wioślarskiego, EPiW 1905.
Z Włocławka, „Kurier Poranny” 1905, no. 63, p. 2.
Z Włocławka, KW 1905, no. 72, p. 5.
Zabójstwo, „Słowo” 1905, no. 55, p. 3.
Zakup koni, KW 1905, no. 214, p. 5.
Zamknięcie przystani, EPiW 1905, no. 79, p. 3.
Zapowiedź, KW 1905, no. 121–123, p. 9.
Zarząd Żeglugi Maurycego Fajansa, KW 1905, 110, p. 10.
Zarząd Żeglugi Parowej St. Górnickiego, EPiW 1905, no. 26, p. 4; no. 29, p. 4; no. 32, p. 4.
Zbrodnia, EPiW 1905, no. 19, p. 3.
Ze sportu, KW 1905, no. 83, p. 11.
Ze sportu. Poświęcenie łodzi, KW 1905, no. 246, p. 3.
Ze sportu. Regaty dzisiejsze, KW 1905, no. 224, p. 8.
Ze sportu. Regaty sierpniowe, KW 1905, no. 223, p. 10; no. 225, p. 8–9.
Ze sportu. Wycieczki klubowe, KW 1905, no. 216, p. 9.
Ze szkół, EPiW 1905, no. 20, p. 3.
Zmiany w duchowieństwie, KW 1905, no. 231, p. 5.
Zmiany w duchowieństwie, KW 1905, no. 52, p. 2.
Zwolnienie, EPiW 1905, no. 61, p. 3.
Źródła do dziejów klasy robotniczej na ziemiach polskich, ed. by S. Kalabiński, vol. 3, part 2, Warszawa 1971.
Studies
Album Wystawy Maryańskiej w Warszawie w roku 1905, vol. 5–6, Warszawa 1905.
Alchimowicz W., Jak powstała pierwsza gazeta na Kujawach, [in:] “Kujawianin. Kalendarz braci Piotrowskich”, Włocławek 1928, pp. 103–104.
Anculewicz Z., Kurier Warszawski w latach 1821–1868, Olsztyn 1997.
Anculewicz Z., Stosunek władz Królestwa Polskiego do „Kuriera Warszawskiego” w latach 1868–1915, „Studia Medioznawcze” 2002, no. 2 (7), pp. 105–124.
Anculewicz Z., Świat i ziemie polskie w oczach redaktorów i współpracowników „Kuriera Warszawskiego” w latach 1868–1915, Warszawa 2002.
Arentowicz Z., Moje wspomnienia ze strajku szkolnego w roku 1905, „Życie Włocławka i Okolicy” 1930, no. 2, pp. 4.
Danielewicz J., Ruch robotniczy we Włocławku i regionie do 1918 r., [in:] Z dziejów ruchu robotniczego na Kujawach Wschodnich i Ziemi Dobrzyńskiej, Bydgoszcz 1982, pp. 24–25.
Dąbrowska-Cendrowska O., Recepcja podręcznika „Analiza zawartości prasy” w kręgach badaczy mediów, czyli zaraźliwa metoda badawcza, “Zeszyty Prasoznawcze” 2019, Vol. 62, no. 2 (238), pp. 117–127.
Dziesięciolecie Biblioteki Kolejowej przy Dr. Żel. Warszawsko-Wiedeńskiej z 5 ilustracjami, Warszawa 1908.
Dziki T., Przemysł włocławski w latach 1870–1918. Gospodarcze i społeczne aspekty industrializacji, Toruń 2004.
Epitafia i płyty nagrobne Katedry Włocławskiej, Włocławek 2012.
Grabowski A., “Rocznik Naukowo-Literacko-Artystyczny (encyklopedyczny) na rok 1905”, Warszawa 1905, pp. 77.
Gruszczyńska M., Pawlak M., Strajk szkolny we Włocławku w 1905 r., [in:] Kujawy Wschodnie i Ziemia Dobrzyńska w dobie rewolucji 1905–1907 roku, ed. By M. Wojciechowski, Włocławek 1987, pp. 25–44.
Gutry C., Z historii czasopism płockich, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1970, vol. 9, no. 1, pp. 121–129.
Kalabiński S., Tych F., Czwarte powstanie czy pierwsza rewolucja. Lata 1905–1907 na ziemiach polskich, Warszawa 1976.
Karpus Z., Rewolucja 1905–1907 r. we Włocławku i powiecie, [in:] Kujawy Wschodnie i Ziemia Dobrzyńska w dobie rewolucji 1905–1907 roku, pod red. M. Wojciechowskiego, Włocławek 1987, pp. 7–23.
Kieloch T., Udział Włocławka w walkach o niepodległość w latach 1794–1918, [in:] Włocławek. Dzieje miasta, Vol. 1. Od początków do 1918 roku, ed. by J. Staszewski, Włocławek 1999, pp. 624–688.
Klęk M., Płaneta P., Kwestia polska na łamach „New York Times” w latach 1863–1921, “Naukowy Przegląd Dziennikarski” 2021, no. 4 (40), pp. 22–81.
Kolejka Brześć – Włocławek, „Hasło” 1908, no. 117, p. 3.
Kowalczyk R., Metodologiczne podstawy badania zawartości prasy lokalnej, “Przegląd Politologiczny” 2012, no. 1, pp. 161–180.
Kucharska M., Grabowski Adam, [in:] PSB, Vol. 8, Warszawa 1959–1960, p. 481.
Kurier Warszawski. Książka jubileuszowa ozdobiona 247 ilustracjami 1821–1896, Warszawa 1896.
Lisowska-Magdziarz M., Płetna P., Analiza zawartości oraz inne techniki badania treści medialnych na łamach „Zeszytów Prasoznawczych”, [in:] Zeszyty Prasoznawcze. Analiza zawartości (1957–2012), ed. by M. Kawka, R. Filas, P. Płaneta, Kraków 2016, pp. 161–189.
Morawska U.M., Drukarstwo płockie do roku 1918, Płock 1984.
Nakłady prasy w Warszawie w latach 1905–1906, oprac. J. Myśliwski, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1981, vol. 20, pp. 119–124.
Narastanie rewolucji w Królestwie Polskim 1900–1914, elab. by H. Rappaport, Warszawa 1960.
Nir R., Szkice z dziejów Polonii, Orchard Lake 1990.
Notkowski A., Z dziejów prasy polskiej na Kujawach wschodnich do 1918 r., “Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1971, vol. 10, no. 3, pp. 303–332.
Pisarek W., Analiza zawartości prasy, Kraków 1983.
Pisma i gazety, godne czytania i poparcie, na które prenumeratę nadsyłać można do Księgarni Powszechnej w Włocławku, “Kalendarz Powszechny Ilustrowany na rok 1912”, Włocławek [1911], p. 31.
Rojewski T., Ilustrowane Echa Włocławskie 1881–1918, Włocławek 2018.
S. Orgelbranda Encyklopedia powszechna z ilustracjami i mapami, Vol. 15, Warszawa 1903.
Sandecki M., Włocławek nad Wisłą. Żegluga od czasów najdawniejszych do końca epoki parowców, Włocławek 2015.
Stankiewicz W., Chłopi polscy w walce z wyzyskiem obszarniczym i uciskiem carskim, [in:] Rok 1905 na ziemiach polskich, Warszawa 1955, p. 152.
Szymański J., Parafia w Meriden i jej duszpasterze na łamach „Dziennika Chicagoskiego” w latach 1893–1920, “Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2020, no. 114, pp. 388–390.
Tetelowska I., Zasady kategoryzacji zawartości dzienników, „Zeszyty Prasoznawcze” 1965, no. 3, p. 34.
Tobera M., „Wesołe gazetki”. Prasa satyryczno-humorystyczna w Królestwie Polskim w latach 1905–1914, Warszawa – Łódź 1988.
Tobera M., Cenzura prasy w Cesarstwie Rosyjskim na przełomie XIX i XX w., [in:] Piśmiennictwo – systemy kontroli – obiegi alternatywne, pod red. J. Kosteckiego i A. Brodzkiej, Warszawa 1992, pp. 175–223.
Tucholski Z., Opis kolei podjazdowych w guberni warszawskiej z 1911 r. Nieznany dokument w zasobie Archiwum Państwowego w Warszawie, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2022, no. 4, pp. 149–157.
Wasilewski K., Pamięć o powstaniu styczniowym na łamach prasy polonijnej w USA na przełomie XIX i XX w., „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2022, vol. 25, pp. 9–10.
Więcek M., Zanim powstała centrala. Początki telefonii w Krakowie w świetle materiałów prasowych, “Maszyny Elektryczne – Zeszyty Problemowe” 2018, no. 4 (120), pp. 209–216.
Wilczek-Karczewska M., Rozwój kolei żelaznych na ziemiach polskich w ujęciu historyczno-prawnym, “Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2015, no. 1 (4), pp. 102–105.
Winiarski A., Włocławskie Towarzystwo Wioślarskie 1886–2018, Włocławek 2019.
Włocławski Komitet Robotniczy Polskiej Partii Socjalistycznej, Towarzysze! [Inc.:] Robotnicy całego świata już od lat 15 święcą rokrocznie dzień 1 maja [...], Włocławek 1905, p. 2.
Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman W., Gatunki dziennikarskie. Teoria, praktyka, język, Warszawa 2009.
Wolny-Zmorzyński K. i in., Prasowe gatunki dziennikarskie, Warszawa 2014.
Wróblewski W., Podłoże społeczno-ekonomiczne strajków 1905 roku we Włocławku, „Debiuty Naukowe WSHE – HISTORIA” 1999, vol. 2, pp. 97–117.
Załęski W., Z statystyki porównawczej Królestwa Polskiego. Ludność i rolnictwo, Warszawa 1908.
Załuski B., Wspomnienia i refleksje na tle przebiegu walki o szkołę polską (1905–1930), Warszawa 1932.
Zasada Z.J., Nowacki Leon Czesław, [in:] Włocławski słownik biograficzny, vol. 3, ed. by S. Kunikowski, Włocławek 2005, pp. 118–119.
Ziółkowski B., Włocławek. Kalendarium miasta, Włocławek 2003.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 - fully remain with the author.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
