Średniowieczne rękopisy Historia scholastica Piotra Comestora w zbiorach polskich

Abstrakt

Historia scholastica, jak wykazały badania Agnety Sylwan, była jednym z najpopularniejszych tekstów przepisywanych w średniowieczu. Autorem tego poczytnego dzieła był Piotr dziś powszechnie znany jako Comestor lub Manducator (ok. 1100 – 12 X 1179). Początkowo kształcił się pod kierunkiem Jana z Tours, ucznia Anzelma z Laon. Około 1150 r. podążył do Paryża, by zostać uczniem Piotra Lombarda. Po kilku latach sam już był wyróżniającym się mistrzem. W latach 1164–1168 dzierżył jedną z katedr teologii, a w latach 1168–1178 był kanclerzem szkoły katedralnej Notre Dame. Około 1170 r. ukończył swoje największe dzieło, które było wynikiem wieloletnich studiów i doświadczeń w pracy ze studentami. Historia scholastica jest komentarzem do Biblii objaśniającym jej sens literalny. Już Comestor używał go jako podręcznika teologii dla swoich studentów. Wkrótce inni mistrzowie teologii poszli jego śladem i Historia zaczęła być jedną z podstaw nauki teologii na średniowiecznych uniwersytetach. Służyła także duchowieństwu jako pomoc w interpretacji Biblii i dlatego wiele jej odpisów przechowało się przez następne wieki w zbiorach bibliotek klasztornych. Nie inaczej było w Polsce: zachowało się 21 egzemplarzy, które w okresie średniowiecza funkcjonowały na naszych ziemiach. Tak jak i w innych krajach odpisy powstawały zarówno w środowisku uniwersyteckim, jak i na potrzeby kleru. Najstarszy odpis, jeszcze z XII wieku powstał prawdopodobnie w Paryżu, kolejne egzemplarze trafiały do Polski z innych miast Francji, Włoch oraz Czech, stając się podstawą rodzimych kopii.