Provenances of Early Printed Books from the Library of the Berdychiv Monastery of Discalced Carmelites
DOI:
https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2019.161Słowa kluczowe:
provenances – exlibrises – superexlibrises – Berdychiv Monastery of Discalced Carmelites – monastic librariesAbstrakt
The publication presents a source study review of the provenances of the early printed books from the library of the Berdychiv Monastery of Discalced Carmelites, which functioned from the 17th up to the first half of the 19th century. Nowadays the historical collection “The Library of the Berdychiv Monastery of Discalced Carmelites” is preserved in the V.I. Vernadsky National Library of Ukraine, it amounts to 4852 volumes and is the largest one among the book collections of the Roman Catholic monasteries, which are stored in the libraries in Ukraine. The article emphasizes the importance of source studies and the role of provenances in the historical library science research. The main types of provenances (handwritten notes, exlibrises, superexlibrises, seals), found in the books of the Berdychiv collection are presented, and their informative content is highlighted in relation to the ways of reconstruction of the monastic book collection.
Bibliografia
Archival materials
• State Archive of the City of Kyiv (Derzhavnyi arkhiv mista Kyieva), f. 16.
• State Archive of Zhytomyr Oblast (Derzhavnyi arkhiv Zhytomyrskoi oblasti, Gosudarstvennyi arkhiv Zhytomirskoi oblasti, m. Zhytomir), f. 178.
Literature
• Betlej A. , Kościół p.w. św. Michała Archanioła (Nawiedzenia Najśw. Panny Marii) i klasztor OO. Karmelitów Trzewiczkowych (pierwotnie OO. Karmelitów Bosych), [in:] Kościoły i klasztory Lwowa z okresu przedrozbiorowego. [Vol.] 2, elab. by A. Betlej et al., Kraków 2012, pp. 133-170.
• Bieńkowska B., Kilka uwag i propozycji w sprawie badań księgozbiorów historycznych, “Studia o Książce” 1986, vol. 16, pp. 3-31.
• Bondar N., Marginalii kyivskogh vydannia Molytvoslova 1742 roku yak dzherelo do istorii rodu Borozn, “Ukrainska Biografistyka” 2008, vol. 4, pp. 82-97.
• Bondar N., Proveniiencii vilenskykh vydan Yevangeliia 1575 i 1600 rokiv z fondiv Natsionalnoi biblioteky Ukrainy imeni V. I. Vernadskoho yak dzherelo istoryko-knygoznavchykh doslidzhen, “Visnyk Lvivskoho Universytetu. Seriia knyhoznavstvo, bibliotekoznavstvo ta informaciini tekhnologii” 2008, vol. 3, pp. 31-37.
• Boniecki A., Herbarz polski. Part 1: Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Vol. 14, Warszawa 1911.
• Ciborowska-Rymarowicz I., Dzherela dla doslidzhennia istorii formuvannia fondu knyhozbirni Berdychivskoho monastyria bosych karmelitiv, “Naukovi Pratsi Natsionalnoi Biblioteky Ukrainy imeni V. I. Vernadskogo” 2016, vol. 44, pp. 329-343.
• Ciborowska-Rymarowicz I., Marginalni zapysy starodrukiv iz knyhozbiren katolytskych monastyriv XVI-XVIII st. na etnichnykh ukrainskikh zemliakh yak dzherelo do istorii formuvannia monastyrskykh bibliotechnykh fondiv, “Naukovi Pratsi Natsionalnoi Biblioteky Ukrainy imeni V. I. Vernadskogo” 2010, vol. 28, pp. 266-287.
• Ciborowska-Rymarowicz I., Marginalni zapysy starodrukiv iz knyhozbiren katolytskykh monastyriv XVI-XVIII st. na etnichnykh ukrainskikh zemliakh yak dzherelo do istorii formuvannia monastyrskykh bibliotechnykh fondiv, bereznia 04, 2013, [online] http:// www.medievist.org.ua/2013/03/xvixviii.html [retrieved on 23.06.2018]).
• Ciborowska-Rymarowycz I., Polonika w księgozbiorze klasztornym karmelitów bosych w Berdyczowie (na podstawie katalogu z 1781 r.). Zarys problemu, “Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2017, special vol.: Polonika w zbiorach obcych, eds. J. Puchalski, A. Chamera-Nowak and D. Pietrzkiewicz, pp. 229-237.
• Ciborowska-Rymarowicz I., Rodovi biblioteky Pravoberezhnoi Ukrainy XVIII stolittia (Vyshnevetskykh – Mnishekiv, Pototskykh, Mikoshevskykh): istorychna dola ta suchasnyi stan, Kyiv 2006.
• Cubrzyńska-Leonarczyk M., Polskie superekslibrisy XVI-XVIII wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Centuria druga, Warszawa 2001.
• Denysko L.M., Avtografy na knyzhkakh u kolektsii ridkisnykh vydan Natsionalnoi biblioteky Ukrainy imeni V.I. Vernadskogo. Kataloh, Kyiv 2007.
• Denysko L.M., Rudakova Y.K., Knyzhkovi znaky na knyhakh iz kolektsii ridkisnykh vydan Natsionalnoi biblioteky Ukrainy imeni V.I. Vernadskogo. Kataloh, Kyiv 2017.
• Encyklopedia kościelna podług teologicznej encyklopedii Wetzera i Weltego, z licznemi jej dopełnieniami, published by M. Nowodworski, Warszawa 1877.
• Kachur I., Z historii bibliotek renesansowych – dar Erazma z Rotterdamu dla arcybiskupa Jana Łaskiego, [in:] Książka dawna i jej właściele. Zbiór studiów. Vol. 2, ed. by D. Sidorowicz-Mulak, A. Franczyk-Cegła, Wrocław 2017, pp. 19-34.
• Kachur I., Marginalni zapysy yak dzherelo doslidzhennia istorii chytatstva Zakhidnoi Ukrainy XVIII-XIX st., “Zapysky Lvivskoi Naukovoi Biblioteky im. V. Stefanyka” 2008, vol. 1(16), pp. 3-25.
• Kachur I., Marginalni zapysy yak dzherelo doslidzhennia retseptsii frantsuzkoi knyhy v Galychyni u 2-i pol. XVIII st., “Bibliotechnyi Visnyk” 2009, vol. 3, pp. 30-34.
• Kachur I., Starodruky z bibliotek sanotskoho dukhovenstva u fondakh Lvivskoi naukovoi biblioteky im. V. Stefanyka NAN Ukrainy, “Zapysky Lvivskoi Naukovoi Biblioteky im. V. Stefanyka” 2007, vol. 15, pp. 3-20.
• Kataloh paleotipov iz fondov Tsentralnoi nauchnoi biblioteki im. V. I. Vernadskoho NAN Ukrainy, ed. M.A. Shamrai, Kyiv 1995.
• Kawecka-Gryczowa A., Biblioteka ostatniego Jagiellona. Pomnik kultury renesansowej, Wrocław 1988.
• Kisarauskas V., Lietuvos knygos ženklai, 1518-1918, Vilnius 1984.
• Kocowski B., Zadania i metody badań proweniencyjnych w zakresie starych druków, “Przegląd Biblioteczny” 1951, no. 1-2, pp. 72-84.
• Kolesnik E., Knizhnye kollektsii Tsentralnoi nauchnoi biblioteki Akademii nauk USSR, Kyiv 1988.
• Kosiński J.A., Propozycja do instrukcji kartoteki proweniencyjnej starych druków, elaborated by M. Pidłypczak-Majerowicz, [in:] Krajobrazy przeszłości. Księga ofiarowana doktorowi Adolfowi Juzwence w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, pod red. M. Dworsatschka, Wrocław 2009, pp. 223-239.
• Kurczewski J., Biskupstwo wileńskie od jego założenia do dni obecnych, zawierające dzieje i prace biskupów i duchowieństwa diecezji wileńskiej, oraz wykaz kosciołów, klasztorów, szkół i zakładów dobroczynnych i społecznych, Wilno 1912.
• Laucevicius E., XV-XVIII a. knygu̜ i̜ris̆imai Lietuvos bibliotekose, Vilnius 1976.
• Niesiecki K. Herbarz polski […] powiększony dodatkami z późniejszych autorów, rękopismów, dowodów urzędowych. Vol. 6, published by J.N. Bobrowicz, Lipsk 1841.
• Paszkiewicz U., Cathalogus cathalogorum. Inwentarze i katalogi bibliotek z ziem wschodnich Rzeczypospolitej od XVI wieku do 1939 roku. Spis scalony, poprawiony i uzupełniony. [Vol.] 1, Warszawa 2015.
• Pidłypczak-Majerowicz M., Badania proweniencyjne w bibliotekach kościelnych, “Fides. Biuletyn Bibliotek Kościelnych” 2014, vol. 20, no. 1, pp. 3-13.
• Pidłypczak-Majerowicz M., Biblioteki i bibliotekarstwo zakonne na wschodnich ziemiach Rzeczypospolitej w XVII-XVIII wieku, Wrocław 1996.
• Piekarski K., O zadania i metody badań proweniencyjnych. Marginalia do pracy R. Kotuli «Właściciele rękopisów i starodruków zbiorów Z. Czarneckiego», Kraków 1929 (duplicate from “Przegląd Biblioteczny” 1929, no. 3).
• Pięć wieków ekslibrisu polskiego. Katalog wystawy ze zbiorów Biblioteki Narodowej, elaborated by M. Grońska, Warszawa 1973.
• Radziszewski F., Wiadomość historyczno-statystyczna o znakomitszych bibliotekach i archiwach publicznych i prywatnych, tak niegdyś byłych jako i obecnie istniejących w krajach dawną Polskę składających, a mianowicie: w Królestwie Polskiem, Galicji, W. Ks. Poznańskiem i Zachodnich guberniach Państwa Rossyjskiego porządkiem abecadłowym miejsc ułożona, Kraków 1875.
• Roshchyna T., Belaruski superekslibrys: terra incognita, Zdabytki: dokumentalnyia pomniki na Belarusi. Vol. 15, Minsk 2013, pp. 194-203.
• Sipayłło M., O metodzie badań proweniencyjnych starych druków, “Z Badań nad Polskimi Księgozbiorami Historycznymi” 1975, vol. 1, pp. 9-30.
• Skavronski P., “Berdychivska Kolektsiia” knyh v Natsionalnii Bibliotetsi Ukrainy imeni V. I. Vernadskogo 14/06/16, [online] http://berdpo.info/news/kraeznavstvo/berdichivska_kolektsiya_knig_v_natsionalniy_bibliotetsi_ukrayini_imeni_v_i_vernadskogo-id8774.html [retrieved on 23.06.2018].
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Vol. 2, ed. by F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1881.
• Strutyńska M., Struktura proweniencyjna zbioru starych druków Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu. Przewodnik po zespołach. Problemy badawcze i metodologiczne, Toruń 1999.
• Trifonova N.Y., O knihach iz biblioteki Glubokskoho karmekitskoho monastyria v sobranii Natsionalnoho khudozhestvennoho museia Respubliki Belarus, Berkovskie chteniia. Knizhnaia kultura v kontekstie mezhdunarodnych kontaktov – 2015. Materialy Mezhdunarodnoi nauchnoi konferencii. Minsk, 26-27 maia 2015, Minsk-Moskva 2015, pp. 548-552.
• Wagner A., Ekslibris jako dziedzina grafiki w sferze zainteresowań historii sztuki i bibliologii, [in:] Metodologia, metoda i terminologia grafiki i rysunku. Teoria i praktyka, ed. by J. Talbierska, Warszawa 2014, pp. 95-105.
• Wagner A., Superekslibris polski. Studium o kulturze bibliofilskiej i sztuce od średniowiecza do połowy XVII wieku, Toruń 2016.
• Wanat B.J., Klasztor karmelitów bosych w Berdyczowie na Ukrainie. Studium monograficzne, Kraków 2007.
• X.S.Ch. [rev. S. Chodyński], Karmelici bosi w Polsce, [in:] Encyklopedia kościelna podług teologicznej encyklopedii Wetzera i Weltego, z licznemi jej dopełnieniami. Vol. 10, published by M. Nowodworski, Warszawa 1877, pp. 44-50.
• Wittyg W., Ex-libris’y bibliotek polskich XVII i XVIII wieku, Warszawa 1903.
• State Archive of the City of Kyiv (Derzhavnyi arkhiv mista Kyieva), f. 16.
• State Archive of Zhytomyr Oblast (Derzhavnyi arkhiv Zhytomyrskoi oblasti, Gosudarstvennyi arkhiv Zhytomirskoi oblasti, m. Zhytomir), f. 178.
Literature
• Betlej A. , Kościół p.w. św. Michała Archanioła (Nawiedzenia Najśw. Panny Marii) i klasztor OO. Karmelitów Trzewiczkowych (pierwotnie OO. Karmelitów Bosych), [in:] Kościoły i klasztory Lwowa z okresu przedrozbiorowego. [Vol.] 2, elab. by A. Betlej et al., Kraków 2012, pp. 133-170.
• Bieńkowska B., Kilka uwag i propozycji w sprawie badań księgozbiorów historycznych, “Studia o Książce” 1986, vol. 16, pp. 3-31.
• Bondar N., Marginalii kyivskogh vydannia Molytvoslova 1742 roku yak dzherelo do istorii rodu Borozn, “Ukrainska Biografistyka” 2008, vol. 4, pp. 82-97.
• Bondar N., Proveniiencii vilenskykh vydan Yevangeliia 1575 i 1600 rokiv z fondiv Natsionalnoi biblioteky Ukrainy imeni V. I. Vernadskoho yak dzherelo istoryko-knygoznavchykh doslidzhen, “Visnyk Lvivskoho Universytetu. Seriia knyhoznavstvo, bibliotekoznavstvo ta informaciini tekhnologii” 2008, vol. 3, pp. 31-37.
• Boniecki A., Herbarz polski. Part 1: Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Vol. 14, Warszawa 1911.
• Ciborowska-Rymarowicz I., Dzherela dla doslidzhennia istorii formuvannia fondu knyhozbirni Berdychivskoho monastyria bosych karmelitiv, “Naukovi Pratsi Natsionalnoi Biblioteky Ukrainy imeni V. I. Vernadskogo” 2016, vol. 44, pp. 329-343.
• Ciborowska-Rymarowicz I., Marginalni zapysy starodrukiv iz knyhozbiren katolytskych monastyriv XVI-XVIII st. na etnichnykh ukrainskikh zemliakh yak dzherelo do istorii formuvannia monastyrskykh bibliotechnykh fondiv, “Naukovi Pratsi Natsionalnoi Biblioteky Ukrainy imeni V. I. Vernadskogo” 2010, vol. 28, pp. 266-287.
• Ciborowska-Rymarowicz I., Marginalni zapysy starodrukiv iz knyhozbiren katolytskykh monastyriv XVI-XVIII st. na etnichnykh ukrainskikh zemliakh yak dzherelo do istorii formuvannia monastyrskykh bibliotechnykh fondiv, bereznia 04, 2013, [online] http:// www.medievist.org.ua/2013/03/xvixviii.html [retrieved on 23.06.2018]).
• Ciborowska-Rymarowycz I., Polonika w księgozbiorze klasztornym karmelitów bosych w Berdyczowie (na podstawie katalogu z 1781 r.). Zarys problemu, “Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2017, special vol.: Polonika w zbiorach obcych, eds. J. Puchalski, A. Chamera-Nowak and D. Pietrzkiewicz, pp. 229-237.
• Ciborowska-Rymarowicz I., Rodovi biblioteky Pravoberezhnoi Ukrainy XVIII stolittia (Vyshnevetskykh – Mnishekiv, Pototskykh, Mikoshevskykh): istorychna dola ta suchasnyi stan, Kyiv 2006.
• Cubrzyńska-Leonarczyk M., Polskie superekslibrisy XVI-XVIII wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Centuria druga, Warszawa 2001.
• Denysko L.M., Avtografy na knyzhkakh u kolektsii ridkisnykh vydan Natsionalnoi biblioteky Ukrainy imeni V.I. Vernadskogo. Kataloh, Kyiv 2007.
• Denysko L.M., Rudakova Y.K., Knyzhkovi znaky na knyhakh iz kolektsii ridkisnykh vydan Natsionalnoi biblioteky Ukrainy imeni V.I. Vernadskogo. Kataloh, Kyiv 2017.
• Encyklopedia kościelna podług teologicznej encyklopedii Wetzera i Weltego, z licznemi jej dopełnieniami, published by M. Nowodworski, Warszawa 1877.
• Kachur I., Z historii bibliotek renesansowych – dar Erazma z Rotterdamu dla arcybiskupa Jana Łaskiego, [in:] Książka dawna i jej właściele. Zbiór studiów. Vol. 2, ed. by D. Sidorowicz-Mulak, A. Franczyk-Cegła, Wrocław 2017, pp. 19-34.
• Kachur I., Marginalni zapysy yak dzherelo doslidzhennia istorii chytatstva Zakhidnoi Ukrainy XVIII-XIX st., “Zapysky Lvivskoi Naukovoi Biblioteky im. V. Stefanyka” 2008, vol. 1(16), pp. 3-25.
• Kachur I., Marginalni zapysy yak dzherelo doslidzhennia retseptsii frantsuzkoi knyhy v Galychyni u 2-i pol. XVIII st., “Bibliotechnyi Visnyk” 2009, vol. 3, pp. 30-34.
• Kachur I., Starodruky z bibliotek sanotskoho dukhovenstva u fondakh Lvivskoi naukovoi biblioteky im. V. Stefanyka NAN Ukrainy, “Zapysky Lvivskoi Naukovoi Biblioteky im. V. Stefanyka” 2007, vol. 15, pp. 3-20.
• Kataloh paleotipov iz fondov Tsentralnoi nauchnoi biblioteki im. V. I. Vernadskoho NAN Ukrainy, ed. M.A. Shamrai, Kyiv 1995.
• Kawecka-Gryczowa A., Biblioteka ostatniego Jagiellona. Pomnik kultury renesansowej, Wrocław 1988.
• Kisarauskas V., Lietuvos knygos ženklai, 1518-1918, Vilnius 1984.
• Kocowski B., Zadania i metody badań proweniencyjnych w zakresie starych druków, “Przegląd Biblioteczny” 1951, no. 1-2, pp. 72-84.
• Kolesnik E., Knizhnye kollektsii Tsentralnoi nauchnoi biblioteki Akademii nauk USSR, Kyiv 1988.
• Kosiński J.A., Propozycja do instrukcji kartoteki proweniencyjnej starych druków, elaborated by M. Pidłypczak-Majerowicz, [in:] Krajobrazy przeszłości. Księga ofiarowana doktorowi Adolfowi Juzwence w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, pod red. M. Dworsatschka, Wrocław 2009, pp. 223-239.
• Kurczewski J., Biskupstwo wileńskie od jego założenia do dni obecnych, zawierające dzieje i prace biskupów i duchowieństwa diecezji wileńskiej, oraz wykaz kosciołów, klasztorów, szkół i zakładów dobroczynnych i społecznych, Wilno 1912.
• Laucevicius E., XV-XVIII a. knygu̜ i̜ris̆imai Lietuvos bibliotekose, Vilnius 1976.
• Niesiecki K. Herbarz polski […] powiększony dodatkami z późniejszych autorów, rękopismów, dowodów urzędowych. Vol. 6, published by J.N. Bobrowicz, Lipsk 1841.
• Paszkiewicz U., Cathalogus cathalogorum. Inwentarze i katalogi bibliotek z ziem wschodnich Rzeczypospolitej od XVI wieku do 1939 roku. Spis scalony, poprawiony i uzupełniony. [Vol.] 1, Warszawa 2015.
• Pidłypczak-Majerowicz M., Badania proweniencyjne w bibliotekach kościelnych, “Fides. Biuletyn Bibliotek Kościelnych” 2014, vol. 20, no. 1, pp. 3-13.
• Pidłypczak-Majerowicz M., Biblioteki i bibliotekarstwo zakonne na wschodnich ziemiach Rzeczypospolitej w XVII-XVIII wieku, Wrocław 1996.
• Piekarski K., O zadania i metody badań proweniencyjnych. Marginalia do pracy R. Kotuli «Właściciele rękopisów i starodruków zbiorów Z. Czarneckiego», Kraków 1929 (duplicate from “Przegląd Biblioteczny” 1929, no. 3).
• Pięć wieków ekslibrisu polskiego. Katalog wystawy ze zbiorów Biblioteki Narodowej, elaborated by M. Grońska, Warszawa 1973.
• Radziszewski F., Wiadomość historyczno-statystyczna o znakomitszych bibliotekach i archiwach publicznych i prywatnych, tak niegdyś byłych jako i obecnie istniejących w krajach dawną Polskę składających, a mianowicie: w Królestwie Polskiem, Galicji, W. Ks. Poznańskiem i Zachodnich guberniach Państwa Rossyjskiego porządkiem abecadłowym miejsc ułożona, Kraków 1875.
• Roshchyna T., Belaruski superekslibrys: terra incognita, Zdabytki: dokumentalnyia pomniki na Belarusi. Vol. 15, Minsk 2013, pp. 194-203.
• Sipayłło M., O metodzie badań proweniencyjnych starych druków, “Z Badań nad Polskimi Księgozbiorami Historycznymi” 1975, vol. 1, pp. 9-30.
• Skavronski P., “Berdychivska Kolektsiia” knyh v Natsionalnii Bibliotetsi Ukrainy imeni V. I. Vernadskogo 14/06/16, [online] http://berdpo.info/news/kraeznavstvo/berdichivska_kolektsiya_knig_v_natsionalniy_bibliotetsi_ukrayini_imeni_v_i_vernadskogo-id8774.html [retrieved on 23.06.2018].
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Vol. 2, ed. by F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1881.
• Strutyńska M., Struktura proweniencyjna zbioru starych druków Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu. Przewodnik po zespołach. Problemy badawcze i metodologiczne, Toruń 1999.
• Trifonova N.Y., O knihach iz biblioteki Glubokskoho karmekitskoho monastyria v sobranii Natsionalnoho khudozhestvennoho museia Respubliki Belarus, Berkovskie chteniia. Knizhnaia kultura v kontekstie mezhdunarodnych kontaktov – 2015. Materialy Mezhdunarodnoi nauchnoi konferencii. Minsk, 26-27 maia 2015, Minsk-Moskva 2015, pp. 548-552.
• Wagner A., Ekslibris jako dziedzina grafiki w sferze zainteresowań historii sztuki i bibliologii, [in:] Metodologia, metoda i terminologia grafiki i rysunku. Teoria i praktyka, ed. by J. Talbierska, Warszawa 2014, pp. 95-105.
• Wagner A., Superekslibris polski. Studium o kulturze bibliofilskiej i sztuce od średniowiecza do połowy XVII wieku, Toruń 2016.
• Wanat B.J., Klasztor karmelitów bosych w Berdyczowie na Ukrainie. Studium monograficzne, Kraków 2007.
• X.S.Ch. [rev. S. Chodyński], Karmelici bosi w Polsce, [in:] Encyklopedia kościelna podług teologicznej encyklopedii Wetzera i Weltego, z licznemi jej dopełnieniami. Vol. 10, published by M. Nowodworski, Warszawa 1877, pp. 44-50.
• Wittyg W., Ex-libris’y bibliotek polskich XVII i XVIII wieku, Warszawa 1903.
