Edward August Landié, author of Polish coursebooks for French language teaching, and Samuel Orgelbrand, his publisher
DOI:
https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2019.164Słowa kluczowe:
Eward Landié – coursebooks for the French language teaching – Samuel Orgelbrand – editorship – Warszawa – Kingdom of Poland – 19th centuryAbstrakt
The article presents Edward Landié (1788-1853), author of popular coursebooks for French language teaching, and its publisher, Samuel Orgelbrand (1810-1868), who highly contributed to the development of the book market in the Kingdom of Poland, in the years 1840-1868. Landié was of French origin and Orgelbrand – of a Jewish one. Both started their activities in Warsaw in the years 1829-1930. E. Landié reached the high position of the Warsaw French language teacher and became an outstanding author of coursebooks. S. Orgelbrand managed an outstanding Warsaw publishing house. Their cooperation is an example of a significant contribution of different environments into the development of education and culture not only in Warsaw but the whole trapped Poland.
Bibliografia
Archive sources
• BUW, Gabinet Rękopisów, rps no. 542, Korespondencja gen. Jana Krukowieckiego z żoną Heleną z Wolskich. Listy od 10.01.1832-11.11.1835.
• BUW, Gabinet Rękopisów, rps no. 2274, J. Lieder, Szkoła Wojewódzka. Gimnazjum 11 na Lesznie w Warszawie.
• Municipal Archives et Agen, sygn.3Q1/10/1, Collection of parchment documents.
Print sources
• Brunet J.- C., Manuel dulibraire et de l’amateur de livres… [Vol. 5], Bruxelles 1845.
• Dodatek 9-ty do katalogu dzieł znajdujących się w Księgarni S. Orgelbranda, [Warszawa 1859].
• Edward August Landié, “Kurier Warszawski” 1853, no. 164, pp. 825-826.
• Edward August Landié, “Kurier Warszawski” 1853, no. 143, p. 729.
• Estreicher K., Bibliografia polska XIX. stólecia. Vol.2: (G-L), Kraków 1874.
• Ignacy Bertrand, “Kurier Warszawski” 1861, no. 282, p. 1438.
• Katalog dzieł nakładowych Księgarni S. Orgelbranda. Kwiecień 1852, [Warszawa 1852].
• Katalog dzieł nakładowych Księgarni S. Orgelbranda. Luty 1847, Warszawa 1847.
• Katalog dzieł nakładowych Księgarni S. Orgelbranda. Maj 1867,Warszawa [1867].
• Katalog dzieł nakładowych Księgarni S. Orgelbranda. Marzec 1854, [Warszawa 1854].
• Katalog dzieł nakładowych Księgarni S. Orgelbranda. Sierpień 1858, Warszawa 1858.
• Katalog książek polskich znajdujących się w Księgarni S. Orgelbranda przy ulicy Miodowej Nr. 496 zawierający też książki teologiczne, słowniki, grammatyki i atlasy jeograficzne w różnych językach wraz z dwoma dodatkami i katalogami dzieł nakładowych…, Warszawa 1852.
• Katalog Księgarni Nakładowej Towarzystwa Akcyjnego S. Orgelbranda Synów w Warszawie…, Warszawa [1902].
• Katalog książek znajdujących się w księgarni S. Orgelbranda przy ulicy Miodowej Nr. 496…, Warszawa 1852.
• Samuel Orgelbrand, [w:] Dział III, Księgarstwo, “Warszawski Rocznik Literacki” 1874, vol. 4, pp. 1-6.
• Nowolecki A., Samuel Orgelbrand, Kraków 1875.
• Nussbaum W., Szkice historyczne z życia Żydów w Warszawie od pierwszych śladów pobytu ich w tem mieście do chwili obecnej, Warszawa 1989.
• Sobieszczański F.M., Rys historyczno-statystyczny wzrostu i stanu miasta Warszawy od najdawniejszych czasów aż do 1847 roku, Warszawa 1848.
• Wóycicki K.W., Samuel Orgelbrand, “Kłosy” 1868, no. 179, pp. 295-296.
• Wyciąg z katalogu ksiąg polskich znajdujących się w Księgarni S. Orgelbranda, Warszawa 1846.
Literature
• Adrianek M., Biblioteki publicznych szkół średnich Królestwa Polskiego w okresie międzypowstaniowym, “Folia Bibliologica” 2010, vol. 52, pp. 27-47.
• Adrianek M., Książki szkolne w Królestwie Polskim w latach 1843-1863, “Folia Bibliologica” 1988/1989, vol. 36-37, pp. 49-77.
• Androutso G. [i in.], Joseph-Claude-Anthelme Récamier (1774-1852): forerunner in surgical oncology, “Journal of BUON” 2011, vol. 16, pp. 572-576, [online] https:// www.researchgate.net/publication/51721295_Joseph-Claude-Anthelme_Recamier_1774-1852_Forerunner_in_surgical_oncology [retrieved on 24.05.2018].
• Bielecki R., Encyklopedia wojen napoleońskich, Warszawa 2002. Bielecki R., Wielka armia Napoleona, 2nd edition revised and completed, Warszawa 2004.
• Cabanis J., Karol X. Król-ultras, transl. W. Dłuski, Warszawa 1981.
• Cichoń P., Wpływy francuskie w administracji Księstwa Warszawskiego, “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2013, vol. 140, no. 1, pp. 1-18.
• Dawne antykwariaty warszawskie, [eds. J. Jęśko, J. Myszkowska], Warszawa 2003. Dobrzański J., Szkolnictwo w Królestwie Polskim w roku szkolnym 1839, “Rocznik Lubelski” 1960, vol. 3, pp. 253-274.
• Dunin-Wąsowicz K., Francuzi w Polsce. Podróże do kraju pod zaborami, Warszawa 2000. Gerber R., Szkolnictwo Królestwa Polskiego w pierwszym dziesięcioleciu rządów Paskiewicza, “Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1959, vol. 2, pp. 167-197.
• Golka B., M. Kafel, Z. Kłos, Z dziejów drukarstwa polskiego, Warszawa 1957.
• Hass L., Sekta farmazonii warszawskiej. Pierwsze stulecie wolnomularstwa w Warszawie (1721-1821),Warszawa 1980.
• Historia Europy, ed. by A. Mączak, Wrocław 1997.
• Historia życia prywatnego. Vol. 4: Od rewolucji francuskiej do I wojny światowej, ed. by M. Perrot, developed by A. Corbin [et al.]; translated from French language by A. Paderewska-Gryza, B. Panek, W. Gilewski; scientific edition of translation of the 4th volume M. Czapliński, Wrocław 2006.
• Horoszewicz M., Orgelbrandiana w zbiorach Muzeum Drukarstwa Warszawskiego, “Almanach Muzealny” 2014, vol. 8, pp. 289-311.
• Kamiński K., Materiały do życia i twórczości Włodzimierza Wolskiego, “Pamiętnik Literacki” 1974, vol. 65, no. 1, pp. 143-169.
• Klukowski B., Samuel Orgelbrand – księgarz, wydawca, drukarz. Dwusetna rocznica śmierci, “Poradnik Bibliotekarza” 2010, no. 12, pp. 3-6.
• Kordala T., Generał Wojska Polskiego Piotr Bontemps (1777-1840), polski ziemianin z Francji rodem, Płock 2017.
• Kowalczyk K., Księgarstwo warszawskie w drugiej połowie XIX wieku, Warszawa 2006.
• Kula E., Naukowa, literacka i artystyczna twórczość nauczycieli rządowych męskich szkół średnich Królestwa Polskiego w latach 1833-1862, Kielce 2006.
• Kuna M., Drukarnia, księgarnia i wydawnictwa Samuela Orgelbranda (1810-1868),“Przegląd Biblioteczny” 1955, no. 3-4, pp. 309-313.
• Kurzawa T., Rola oficerów-wolnomularzy w okresie Księstwa Warszawskiego, [online] https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/169/3/Rola%20oficer%C3%B3w.%20 Kurzawa%20Tomasz.pdf [retrieved on 06.01.2018].
• Lech M., Księgarze i księgarnie w Królestwie Polskim 1869-1905. Materiały ze źródeł archiwalnych, Warszawa 1980.
• Lewandowski S., Powstanie przedsiębiorstwa Samuela Orgelbranda (1830-1868), “Rocznik Warszawski” 1971, vol. 10, pp. 113-141.
• Łojek J., Opinia publiczna a geneza Powstania Listopadowego, Warszawa 1982.
• Łoza S., Rodziny polskie pochodzenia cudzoziemskiego osiadłe w Warszawie i okolicach. [Vol.] 1, Warszawa 1932.
• Małachowski-Łempicki S., Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738-1821 poprzedzony zarysem historii wolnomularstwa polskiego i ustroju Wielkiego Wschodu Narodowego Polskiego, Kraków 1929.
• Massalski A., Nauczyciele języka francuskiego męskich szkół średnich rządowych Królestwa Polskiego w latach 1833-1862, “Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne” 1983, no. 14, pp. 55-81.
• Mlekicka M., Wydawcy książek w Warszawie w okresie zaborów, Warszawa 1987.
• Poznański K., Kursy dodatkowe pedagogiczne w Warszawie 1836-1848, “Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1978, vol. 21, pp. 15-53.
• Poznański K., Oświata i szkolnictwo w Królestwie Polskim 1831-1869. Lata zmagań i nadziei. Vol. 3: Polityka oświatowa caratu w latach 1834-1861, Warszawa 2004.
• Regnaud de Saint-Jean d’Angély, Auguste, Comte, [online] https://www.napoleon.org/en/ history-of-the-two-empires/biographies/regnaud-de-saint-jean-dangely-auguste-comte/ [retrieved on 10.10.2018].
• Romantycy i Warszawa, ed. by S. Makowski, Warszawa 1996. Schiller J., Nauczyciele szkół średnich Warszawy w pierwszej połowie XIX w.: szkic do portretu grupy zawodowej, “Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1988, vol. 31, pp. 79-106.
• Schiller J., Portret zbiorowy nauczycieli warszawskich publicznych szkół średnich 17951862, Warszawa 1998.
• Skałkowski A., Bontemps Piotr (1777-1840), [in:] PSB. Vol. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja, Kraków 1936, pp. 305-306.
• Słownik pracowników książki polskiej, ed. by I. Treichel, Warszawa-Łódź 1972.
• Słownik społeczny, ed. by B. Szlachta, Kraków 2004.
• Walka caratu ze szkołą polską w Królestwie Polskim w latach 1831-1870. Materiały źródłowe, elaborated by K. Poznański, Warszawa 1994.
• Whitteaker C. H., The Orginis of Modern Russian Education: an Intellectual Bipgraphy of Count Sergei Uwarow, Illionois 1984. [review] K. Bartnicka K, “Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1993, vol. 33, pp. 245-248.
• Wójtowicz M., Masoneria, Warszawa 2006.
• Zajewski W., Jan Krukowiecki (1772-1850), [in:] PSB. Vol. 15: Kozłowska Zofia-Kubacki Stanisław, Wrocław 1970, pp. 392-397.
• BUW, Gabinet Rękopisów, rps no. 542, Korespondencja gen. Jana Krukowieckiego z żoną Heleną z Wolskich. Listy od 10.01.1832-11.11.1835.
• BUW, Gabinet Rękopisów, rps no. 2274, J. Lieder, Szkoła Wojewódzka. Gimnazjum 11 na Lesznie w Warszawie.
• Municipal Archives et Agen, sygn.3Q1/10/1, Collection of parchment documents.
Print sources
• Brunet J.- C., Manuel dulibraire et de l’amateur de livres… [Vol. 5], Bruxelles 1845.
• Dodatek 9-ty do katalogu dzieł znajdujących się w Księgarni S. Orgelbranda, [Warszawa 1859].
• Edward August Landié, “Kurier Warszawski” 1853, no. 164, pp. 825-826.
• Edward August Landié, “Kurier Warszawski” 1853, no. 143, p. 729.
• Estreicher K., Bibliografia polska XIX. stólecia. Vol.2: (G-L), Kraków 1874.
• Ignacy Bertrand, “Kurier Warszawski” 1861, no. 282, p. 1438.
• Katalog dzieł nakładowych Księgarni S. Orgelbranda. Kwiecień 1852, [Warszawa 1852].
• Katalog dzieł nakładowych Księgarni S. Orgelbranda. Luty 1847, Warszawa 1847.
• Katalog dzieł nakładowych Księgarni S. Orgelbranda. Maj 1867,Warszawa [1867].
• Katalog dzieł nakładowych Księgarni S. Orgelbranda. Marzec 1854, [Warszawa 1854].
• Katalog dzieł nakładowych Księgarni S. Orgelbranda. Sierpień 1858, Warszawa 1858.
• Katalog książek polskich znajdujących się w Księgarni S. Orgelbranda przy ulicy Miodowej Nr. 496 zawierający też książki teologiczne, słowniki, grammatyki i atlasy jeograficzne w różnych językach wraz z dwoma dodatkami i katalogami dzieł nakładowych…, Warszawa 1852.
• Katalog Księgarni Nakładowej Towarzystwa Akcyjnego S. Orgelbranda Synów w Warszawie…, Warszawa [1902].
• Katalog książek znajdujących się w księgarni S. Orgelbranda przy ulicy Miodowej Nr. 496…, Warszawa 1852.
• Samuel Orgelbrand, [w:] Dział III, Księgarstwo, “Warszawski Rocznik Literacki” 1874, vol. 4, pp. 1-6.
• Nowolecki A., Samuel Orgelbrand, Kraków 1875.
• Nussbaum W., Szkice historyczne z życia Żydów w Warszawie od pierwszych śladów pobytu ich w tem mieście do chwili obecnej, Warszawa 1989.
• Sobieszczański F.M., Rys historyczno-statystyczny wzrostu i stanu miasta Warszawy od najdawniejszych czasów aż do 1847 roku, Warszawa 1848.
• Wóycicki K.W., Samuel Orgelbrand, “Kłosy” 1868, no. 179, pp. 295-296.
• Wyciąg z katalogu ksiąg polskich znajdujących się w Księgarni S. Orgelbranda, Warszawa 1846.
Literature
• Adrianek M., Biblioteki publicznych szkół średnich Królestwa Polskiego w okresie międzypowstaniowym, “Folia Bibliologica” 2010, vol. 52, pp. 27-47.
• Adrianek M., Książki szkolne w Królestwie Polskim w latach 1843-1863, “Folia Bibliologica” 1988/1989, vol. 36-37, pp. 49-77.
• Androutso G. [i in.], Joseph-Claude-Anthelme Récamier (1774-1852): forerunner in surgical oncology, “Journal of BUON” 2011, vol. 16, pp. 572-576, [online] https:// www.researchgate.net/publication/51721295_Joseph-Claude-Anthelme_Recamier_1774-1852_Forerunner_in_surgical_oncology [retrieved on 24.05.2018].
• Bielecki R., Encyklopedia wojen napoleońskich, Warszawa 2002. Bielecki R., Wielka armia Napoleona, 2nd edition revised and completed, Warszawa 2004.
• Cabanis J., Karol X. Król-ultras, transl. W. Dłuski, Warszawa 1981.
• Cichoń P., Wpływy francuskie w administracji Księstwa Warszawskiego, “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2013, vol. 140, no. 1, pp. 1-18.
• Dawne antykwariaty warszawskie, [eds. J. Jęśko, J. Myszkowska], Warszawa 2003. Dobrzański J., Szkolnictwo w Królestwie Polskim w roku szkolnym 1839, “Rocznik Lubelski” 1960, vol. 3, pp. 253-274.
• Dunin-Wąsowicz K., Francuzi w Polsce. Podróże do kraju pod zaborami, Warszawa 2000. Gerber R., Szkolnictwo Królestwa Polskiego w pierwszym dziesięcioleciu rządów Paskiewicza, “Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1959, vol. 2, pp. 167-197.
• Golka B., M. Kafel, Z. Kłos, Z dziejów drukarstwa polskiego, Warszawa 1957.
• Hass L., Sekta farmazonii warszawskiej. Pierwsze stulecie wolnomularstwa w Warszawie (1721-1821),Warszawa 1980.
• Historia Europy, ed. by A. Mączak, Wrocław 1997.
• Historia życia prywatnego. Vol. 4: Od rewolucji francuskiej do I wojny światowej, ed. by M. Perrot, developed by A. Corbin [et al.]; translated from French language by A. Paderewska-Gryza, B. Panek, W. Gilewski; scientific edition of translation of the 4th volume M. Czapliński, Wrocław 2006.
• Horoszewicz M., Orgelbrandiana w zbiorach Muzeum Drukarstwa Warszawskiego, “Almanach Muzealny” 2014, vol. 8, pp. 289-311.
• Kamiński K., Materiały do życia i twórczości Włodzimierza Wolskiego, “Pamiętnik Literacki” 1974, vol. 65, no. 1, pp. 143-169.
• Klukowski B., Samuel Orgelbrand – księgarz, wydawca, drukarz. Dwusetna rocznica śmierci, “Poradnik Bibliotekarza” 2010, no. 12, pp. 3-6.
• Kordala T., Generał Wojska Polskiego Piotr Bontemps (1777-1840), polski ziemianin z Francji rodem, Płock 2017.
• Kowalczyk K., Księgarstwo warszawskie w drugiej połowie XIX wieku, Warszawa 2006.
• Kula E., Naukowa, literacka i artystyczna twórczość nauczycieli rządowych męskich szkół średnich Królestwa Polskiego w latach 1833-1862, Kielce 2006.
• Kuna M., Drukarnia, księgarnia i wydawnictwa Samuela Orgelbranda (1810-1868),“Przegląd Biblioteczny” 1955, no. 3-4, pp. 309-313.
• Kurzawa T., Rola oficerów-wolnomularzy w okresie Księstwa Warszawskiego, [online] https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/169/3/Rola%20oficer%C3%B3w.%20 Kurzawa%20Tomasz.pdf [retrieved on 06.01.2018].
• Lech M., Księgarze i księgarnie w Królestwie Polskim 1869-1905. Materiały ze źródeł archiwalnych, Warszawa 1980.
• Lewandowski S., Powstanie przedsiębiorstwa Samuela Orgelbranda (1830-1868), “Rocznik Warszawski” 1971, vol. 10, pp. 113-141.
• Łojek J., Opinia publiczna a geneza Powstania Listopadowego, Warszawa 1982.
• Łoza S., Rodziny polskie pochodzenia cudzoziemskiego osiadłe w Warszawie i okolicach. [Vol.] 1, Warszawa 1932.
• Małachowski-Łempicki S., Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738-1821 poprzedzony zarysem historii wolnomularstwa polskiego i ustroju Wielkiego Wschodu Narodowego Polskiego, Kraków 1929.
• Massalski A., Nauczyciele języka francuskiego męskich szkół średnich rządowych Królestwa Polskiego w latach 1833-1862, “Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne” 1983, no. 14, pp. 55-81.
• Mlekicka M., Wydawcy książek w Warszawie w okresie zaborów, Warszawa 1987.
• Poznański K., Kursy dodatkowe pedagogiczne w Warszawie 1836-1848, “Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1978, vol. 21, pp. 15-53.
• Poznański K., Oświata i szkolnictwo w Królestwie Polskim 1831-1869. Lata zmagań i nadziei. Vol. 3: Polityka oświatowa caratu w latach 1834-1861, Warszawa 2004.
• Regnaud de Saint-Jean d’Angély, Auguste, Comte, [online] https://www.napoleon.org/en/ history-of-the-two-empires/biographies/regnaud-de-saint-jean-dangely-auguste-comte/ [retrieved on 10.10.2018].
• Romantycy i Warszawa, ed. by S. Makowski, Warszawa 1996. Schiller J., Nauczyciele szkół średnich Warszawy w pierwszej połowie XIX w.: szkic do portretu grupy zawodowej, “Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1988, vol. 31, pp. 79-106.
• Schiller J., Portret zbiorowy nauczycieli warszawskich publicznych szkół średnich 17951862, Warszawa 1998.
• Skałkowski A., Bontemps Piotr (1777-1840), [in:] PSB. Vol. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja, Kraków 1936, pp. 305-306.
• Słownik pracowników książki polskiej, ed. by I. Treichel, Warszawa-Łódź 1972.
• Słownik społeczny, ed. by B. Szlachta, Kraków 2004.
• Walka caratu ze szkołą polską w Królestwie Polskim w latach 1831-1870. Materiały źródłowe, elaborated by K. Poznański, Warszawa 1994.
• Whitteaker C. H., The Orginis of Modern Russian Education: an Intellectual Bipgraphy of Count Sergei Uwarow, Illionois 1984. [review] K. Bartnicka K, “Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1993, vol. 33, pp. 245-248.
• Wójtowicz M., Masoneria, Warszawa 2006.
• Zajewski W., Jan Krukowiecki (1772-1850), [in:] PSB. Vol. 15: Kozłowska Zofia-Kubacki Stanisław, Wrocław 1970, pp. 392-397.
