Nieznany projekt rozporządzenia o zabezpieczeniu zbiorów bibliotecznych i odbudowie bibliotek w powojennej Polsce

Abstrakt

Olbrzymie straty dóbr kultury, w tym księgozbiorów, poniesione przez Polskę podczas II wojny światowej, spowodowały konieczność odbudowy bibliotek i zbiorów bibliotecznych. Sprawa należała do wyjątkowo skomplikowanych ze względu na ogrom zniszczeń. Jeszcze w trakcie działań wojennych, w 1944 r., powstał projekt rozporządzenia o ochronie księgozbiorów. Skoordynowane działania miało wprowadzić w życie Ministerstwo Oświaty i Kultury – instytucja, która nie powstała. Treść dokumentu stanowiła zapowiedź podziału kraju na kilka okręgów bibliotecznych, w tym obejmujących przedwojenne obszary wschodniej Polski, z Wilnem i Lwowem. Pracami w terenie mieli kierować dyrektorzy dużych bibliotek. Ze względów politycznych oraz zmianę powojennych granic Polski pierwotny projekt nie został wprowadzony w życie. Stanowił on zapowiedź zarządzenia Ministra Oświaty Stanisława Skrzeszewskiego, wydanego 15 lutego 1945 r. w Krakowie, podziału Polski na cztery okręgi biblioteczne, którymi kierowali dyrektorzy dużych bibliotek. Niezwykle cenny dokument źródłowy, przechowywany w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie, stanowi dowód troski i starań, związanych z ratowaniem dzieł pisanych, w sposób centralny i zorganizowany. Jest pierwszą próbą regulacji prawnej niezwykle złożonych spraw związanych z powojenną ochroną zbiorów bibliotecznych i odbudowy bibliotek