Z dziejów kodykologii w Polsce. Dziewiętnastowieczne badania nad rękopisami „Roczników” Jana Długosza

Abstrakt

Artykuł omawia historię polskiej kodykologii w kontekście prowadzonych w XIX w. badań nad pracami Jana Długosza, przede wszystkim jego konikami Królestwa Polskiego (Rocznikami). Autor scharakteryzował prowadzone wówczas badania tematyczno-historiozoficzne, wskazując ich XVIII-wieczną genezę. W nurcie oświeceniowej krytyki filozoficznej, wypracowano narzędzia badań historycznych, które w kolejnym stuleciu rozwijano.  Od połowy XVIII w., obok bibliofilskiego nurtu zainteresowań Rocznikami, pojawił się kierunek opisowy, który zapoczątkował naukowe zainteresowanie się dziełami J. Długosza. Był on kontynuowany przez kolejne stulecie. Artykuł jest próbą pogłębionego rozpoznania i zinterpretowana tego faktu, posiadającego, tak jak całe pisarstwo historyczne w XIX w., niejednorodny charakter. Niezależnie jaki przybierało ono kształt, jego zakres rzeczowy wychodzi w zakres kodykologii oraz krytyki tekstu. XIX-wieczne zainteresowanie badawcze rękopisami Długosza oraz ich krytyczne edycje przyczyniły się do rozwoju kodykologii w Polsce. Zainteresowanie rękopisami Długosza towarzyszyło popularnemu nurtowi badań rękopisoznawczych, jaki od początku XIX w. występował w polskiej nauce w ramach bibliografii. W tym czasie powstały pierwsze prace uprzystępniające problemy warsztatu rękopisoznawczego i historycznego (Joachima Lelewela). Autor odwołał się do prac Daniela Janockiego i Michała Wiszniewskiego pracujących nad zebraniem informacji bibliograficznej o spuściźnie J. Długosza.

Autor wykazał, że jednym z najważniejszych kierunków rozwoju polskiej historiografii XIX w. były edycje wydań historycznych. Zapoczątkowany w tym czasie na dużą skalę ruch edytorski wywarł również wpływ na inicjatywy wydawnicze dotyczące rękopisów Długosza. M.in. na potrzebę krytycznego wydania tych dzieł zwracali uwagę Aleksander Konstanty Batowski i Józef Muczkowski, co znalazło odzwierciedlenie w odezwie ogłoszonej w „Gazecie Warszawskiej” w listopadzie 1858 r. informującej o planowanym wydaniu wszystkich dzieł Długosza. W połowie XIX w. badanie tradycji rękopiśmiennej dzieł Długosza doprowadziło do odkrycia nowych nieznanych rękopisów lub do ich identyfikacji, a także do weryfikacji dotychczasowych wiadomości.