Szata graficzna okładek i obwolut serii satyrycznych z lat 1945–1989 warszawskich wydawnictw „Czytelnik” i „Iskry”
DOI:
https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2025.915Słowa kluczowe:
okładka, seria satyryczna, projektowanie graficzne, grafika książkowaAbstrakt
Artykuł omawia trzy ilustrowane serie zawierające utwory o charakterze satyrycznym i humorystycznym, tj. Bibliotekę Szpilek, Bibliotekę Satyry i Bibliotekę Stańczyka, ukazujące się w latach 1945–1989 nakładem Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” oraz Państwowego Wydawnictwa „Iskry”. O wyjątkowym charakterze serii świadczy nie tylko tematyka, lecz przede wszystkim ich zewnętrzna szata graficzna, projektowana przez wybitnych polskich grafików, która stanowi główny przedmiot niniejszego tekstu.
Analizy dostępnych źródeł oraz analiza ikonograficzna i stylistyczna okładek i obwolut wybranych tomików wskazują, że wspomniane serie, będące niewątpliwym wyrazem ambicji edytorskich wydawców, stały się masowym, docierającym do wielu odbiorców, nośnikiem nowych prądów i kierunków dominujących w sztuce światowej w drugiej połowie XX w.
Bibliografia
• Górski J., Dosłownie. Liternicze okładki książek 1944–2019, Gdańsk 2019.
• Kułak P., Nić porozumienia. Ilustracje w książkach serii biblioteka „Jednorożca”, Gdańsk 2023.
• Lipiński E., Pamiętniki, Warszawa 2016.
• Morawska A., Serie wydawnicze w Polsce Ludowej, Warszawa 1971.
• Najpierw okładka. Polskie okładki książkowe 1944–1970, red. J. Górski, P. Sitkiewicz, Gdańsk 2017.
• Olkiewicz J., Blaski i braki okładek, „Projekt” 1957, nr 6, s. 26–29.
• Piękni XX-wieczni. Polscy projektanci graficy, red. J. Mrowczyk, Kraków 2017.
• Piotrowski M., [bez tytułu], [w:] Polskie Dzieło Plastyczne w XV-lecie PRL. Wystawa książki i ilustracji, luty – marzec 1962, [katalog wystawy], red. M. Matusińska, B. Stecka, Warszawa 1962.
• Rypson P., Czerwony Monter. Mieczysław Berman: grafik, który zaprojektował polski komunizm, Kraków 2017.
• Rypson P., Nie gęsi. Polskie projektowanie graficzne 1919–1949, Kraków 2011.
• Wiercińska J., Sztuka i książka, Warszawa 1986.
• Wincencjusz-Patyna A., Lem na witrynach. Krótka historia grafiki książkowej w Polsce na podstawie analizy okładek wydawnictw z utworami Stanisława Lema, „Quart” 2015, nr 3–4, s. 221–233.
• Wincencjusz-Patyna A., Stacja ilustracja. Polska ilustracja książkowa 1950–1980. Artystyczne kreacje i realizacje, Wrocław 2008.
• Witz I., Tylko dla krasnoludków? (Okiem i uchem recenzenta), „Życie Warszawy” 1962, nr 35, s. 8.
• Wróblewska D., Polska grafika współczesna, Warszawa 1988.
• Wróblewska D., Obwoluty i okładki polskich książek, „Projekt” 1961, nr 5–6, s. 47–52.
• Wysłouch S., Literatura a sztuki wizualne, Warszawa 1994.
• Wytwórcy książek. Historia społeczności wydawniczej w czasach PRL-u, red. J. Mrowczyk, Kraków, Katowice, 2023.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 - w pełni pozostają przy autorze.

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.