Działalność wydawnicza emigracji ukraińskiej w Warszawie i innych miastach II Rzeczypospolitej w okresie międzywojennym
DOI:
https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2025.929Słowa kluczowe:
wydawnicza działalność , emigracja ukraińska , prasa , Ukraiński Instytut Naukowy w WarszawieAbstrakt
W artykule przeanalizowano dwa okresy działalności wydawniczej ukraińskiej emigracji w Polsce w latach 1920–1930. Pierwszy etap (1920–1924) – okres istnienia obozów internowania dla żołnierzy ukraińskich w Polsce oraz drugi etap (1924–1939) – okres emigracji cywilnej. Przedstawiono warunki materialno-finansowe, społeczne i kulturalne funkcjonowania wydawnictw, redakcji i drukarni w obozach, które istniały m.in. w Kaliszu, Piotrkowie Trybunalskim, Łańcucie, Tarnowie i in. Odnotowano główne ośrodki wydawnicze prasy i książki ukraińskiej, takie jak Warszawa, Lwów, Kraków i inne, w których działały ukraińskie organizacje i instytucje polityczne, kulturalne, naukowe i oświatowe. Jednym z głównych ośrodków zajmujących się publikowaniem ukraińskich książek w Polsce był Ukraiński Instytut Naukowy, który działał w Warszawie i zajmował się przygotowaniem, tłumaczeniem i drukiem prac naukowych, literatury pięknej, podręczników i innych rodzajów produktów książkowych. W pracy przeanalizowano również najbardziej znane czasopisma wydawane w obozach ukraińskich internowanych żołnierzy, a później przez cywilnych emigrantów. Podsumowano główne treści, warunki oraz kulturowe i historyczne znaczenie ukraińskiej prasy i wydawnictw książkowych dla zachowania tożsamości narodowej Ukraińców na emigracji.
Bibliografia
Materiały archiwalne i źródła:
• Archiwum państwowe w Piotrkowie Trybunalskim. Bezpieczeństwo Publiczne. Starostwo Powiatowe Piotrkowskie. Ref. I. 1921. nr 72.
• Działalność Ukr. Inst. Nauk. w Warszawie w I-ym półroczu b. r. akad., „Biuletyn Polsko-Ukraiński” 1937, nr 7 (198), s. 82–83.
• Kronika Słowiańska, „Kamena” 1933, nr 2, s. 31.
• Natsionalna osvita y nashi zavdannia, „Nasha kultura” 1935, nr 1, s. 3.
• Pięciolecie działalności Ukraińskiego Instytutu Naukowego w Warszawie, „Biuletyn Polsko-Ukraiński” 1935, nr 13 (100), s. 159–160.
• Pięć lat istnienia Ukraińskiego Instytutu Naukowego, Biblioteka Narodowa [online]
https://polona.pl/item-view/aaf307b9-bfa5-456c-8ca2-3265fb0ee07b?page=26
[dostęp 2025].
• Rudnytskyi M., Yevropa i my, „My” 1933, Kn. I, c. 95–106
• Ukraiński Instytut Naukowy w Warszawie, „Biuletyn Polsko-Ukraiński” 1932/33, nr 2, s. 45–46.
• Z wydawnictw Ukr. Instytutu Naukowego w Warszawie „Biuletyn Polsko-Ukraiński” 1935, nr 12 (99), s. 136.
• Z życia Ukraińskiego Instytutu Naukowego, „Biuletyn Polsko-Ukraiński” 1934, nr 7 (42), s. 9.
Opracowania:
• Holubnycha-Shlenchak Y., Vydavnycha diialnist internovanoi Armii UNR u taborakh Polshchi (1921–1924 rr.), [online] http://surl.li/rzyqa [dostęp 2021].
• Zhyvotko A., Istoriia ukrainskoi presy, Kyiv 1999.
• Kozak S., Ukrainskyi naukovyi Instytut u Varshavi (1930–1939), „Istoriohrafichni doslidzhennia v Ukraini : zb. nauk. pr.” 2012, Vyp. 22, s. 59–68.
• Kozak S., Ukraiński Instytut Naukowy w Warszawie (1930–1939), „Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze” 2000, z. 25–26, s. 15–22.
• Kolianchuk O., Osvitnia, presova ta vydavnycha diialnist ukrainskoi emihratsii v Polshchi u 20-kh rokakh XX st., „Ukrainskyi informatsiinyi prostir” 2020, 2(6), c. 119–138, [online] https://doi.org/10.31866/2616-7948.2(6).2020.219800 [dostep 2.12.2020].
• Kravchenko S., Literaturnyi zhurnal «My» (Varshava 1933–1937, Lviv 1937–1939). Prohramni zasady, khudozhno-publitsystychna tvorchist, rol u literaturnomu protsesi, „Zbirnyk prats NDTsP NANU” 2007, Vyp. 15, c. 51–60.
• Kravchenko S., Chasopys „Na chuzhyni” – litopys ukrainskoho studentskoho zhyttia v emihratsii na pochatku 20-kh rokiv KhKh st., „Zbirnyk prats NDTsP NANU” 2006, Vyp. 14, c. 219–225.
• Kravchenko S., Shliakhy ukrainskoi emihratsii v Polshchi: chasopys «Nash svit» u varshavskyi period (1924–1926 rr.), „Zbirnyk prats NDTsP NANU” 2005, Vyp. 13, c. 32–44.
• Liakhotskyi V., Prosvitytel. Vydavnycho-redaktsiina diialnist Ivana Ohiienka (Mytropolyta Ilariona), Kyiv 2000.
• Potulytskyi V., Ukrainskyi Naukovyi Instytut u Varshavi (1930–1939), „Ukrainskyi arkheohrafichnyi shchorichnyk. Nova seriia” 1999, Vyp. 3/4, t. 6/7, c. 356–369.
• Sydorenko N., „Zadrotiane” zhyttia ukrainskykh chasopysiv na chuzhyni (1919–1924), Kyiv 2000.
• Sydorenko N., Natsionalno-dukhovne samostverdzhennia: u 3 kn. Presa internovanykh ukraintsiv ta tsyvilnoi emihratsii (Chekhiia, Polshcha, Rumuniia, Yehypet, 1919−1924), Kyiv, 2000.
• Nieuważny F., Ukraińska literatura w Polsce, [w:] Słownik literatury polskiej XX wieku, Wrocław 1992, s. 1149.
• Vishka O., Presa ukrainskoi emihratsii u Polshchi 1920–1939, Lviv 2002.
• Weretiuk O., Życie literackie emigracji petlurowskiej w Polsce międzywojennej, „Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze” 1996, t. 3, s. 282−295.
• Wiszka E., Prasa emigracji ukraińskiej w Polsce 1920–1939, Toruń 2001.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 - w pełni pozostają przy autorze.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
