Cenzura PRL wobec Hańby domowej Jacka Trznadla (1989-1990)
DOI:
https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2018.15Słowa kluczowe:
Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, cenzura w PRL, Jacek Trznadel, Hańba domowa, komunizmAbstrakt
The aim of the article is to present the scale and nature of censor’s interference in Hańba domowa by Jacek Trznadel and the reconstruction of the long way the author and his publisher were forced to go trying to publish the book without censor’s crossings-out. The book was first published in 1986 by the Literary Institute in Paris (the Biblioteka Kultury series), and several months later by the underground publishing house called „NOWA”. The book had become known even before it was published because of the interview, triggering very conflicting emotions, with Zbigniew Herbert conducted by Trznadel in 1985, which was then included in the publication. In Poland, the book was legally published for the first time right after closing down the Main Office for the Control of the Publications and Public Performances in June 1990. Before the collection of the interviews was legally published, the publisher – „Test” from Lublin – was forced to sue the Regional Office for the Control of the Publications and Public Performances in Lublin and the Main Office for the Control of the Publications and Public Performances in Warsaw, referring to the Supreme Administrative Court.
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych, Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, Informacje o bieżących ingerencjach za okres od 6 do 30 września 1989 (informacja bieżąca nr 125). sygn. 2174.
Archiwum Związku Literatów Polskich, teczki z materiałami prasowymi poświęconymi cenzurze i Jackowi Trznadlowi.
Opracowania, artykuły w periodykach naukowych:
Bikont A., Szczęsna J., Lawina i kamienie. Pisarze wobec komunizmu, Warszawa 2006.
Kamińska K., Koniec cenzury w PRL (1989-1990), „Studia Medioznawcze” 2014, nr 3, s. 113-131.
Miłosz Cz., Zniewolony umysł, Paryż 1953.
Polemika J. Trznadla z recenzją książki Hańba domowa autorstwa Agnieszki Grudzińskiej, „Zeszyty Historyczne” 1989, nr 89, s. 236-237.
Skórzyński J., Pernal M., Kalendarium Solidarności 1980-1989, Warszawa 2005.
Trznadel J., Hańba domowa. Rozmowy z pisarzami, Lublin 1990.
Trznadel J., Hańba domowa. Rozmowy z pisarzami, Warszawa 2006.
Prasa:
Blumsztajn S., Po cholerę to to żyje, „Gazeta Wyborcza”, 10 I 1990, s 1.
Boje z cenzurą, „Gazeta Wyborcza”, 11 IX 1989, s. 1.
Broeder J., Czyściec niewinnych, „Tygodnik Mazowsze Solidarność” 1987, nr 204, s. 4.
Cenzura – nie! Kultura i RTV – tak, „Rzeczpospolita”, 10 I 1990, s. 1.
Chciałem poprawić, z Jackiem Trznadlem rozmawia Magdalena Bajer, „Więź” 2004, nr 6, s. 78-92.
Jacek Trznadel: rozmowa z Jerzym Andrzejewskim, „Kultura” 1983, nr 7-8, s. 18-35.
Jagiełło M., Czarna dziura, „Krytyka” 1987, nr 25, s. 225-227.
Kersten K., Hańba domowa – Potrzeba prawdy a tworzenie mitów, „Almanach Humanistyczny” 1989, nr 11, s. 80-85.
Kersten K., Prawda zwyciężyła, „Rzeczpospolita”, 17 IV 1990, s. 3.
Kołek A. [T. Chrzanowski], Lot Trznadla nad skalanym gniazdem, „Miesięcznik Małopolski” 1987, nr 17, s. 1-15.
Krajewski W., Dlaczego nie wiedziałem o zbrodniach UB?, „Krytyka” 1989, nr 31, s. 81-86.
Krótka pamięć, z Jackiem Trznadlem rozmawia Barbara Sułek, „Tygodnik Solidarność” 1993, nr 32, s. 10.
Lerska J. [M. Fik], Po co się spowiadać…, „Kultura Niezależna” 1987, nr 34, s. 96.
Lerski M. [R. Legutko], Stalinizm jako przygoda literacka, „Arka” 1987, nr 18, s. 6-10.
Oświadczenie rzecznika rządu, „Rzeczpospolita”, 17 IV 1990, s. 9.
Oświadczenie TASS, „Rzeczpospolita”, 17 IV 1990, s. 3.
Poezja jest sposobem istnienia, wywiad z Jackiem Trznadlem, „Tygodnik Solidarność” 1997, nr 42, s. 16-17.
Rozważania o hańbie domowej, wywiad z Jackiem Trznadlem, „Wokanda” 1990, nr 2, s. 3-4.
Skrajności historycznego losu, wywiad z Jackiem Trznadlem, „Kresy. Kwartalnik Literacki” 1992, nr 12, s. 137-140.
Supercenzor, czyli co Niezabitowskiej sąd chce zwalić na głowę, „Gazeta Wyborcza”, 2 X 1989, s. 2.
Śliwiński P., To nie wymagało wielkiego charakteru, „Obecność. Niezależne Pismo Literackie” 1987, nr 20, s. 118-120.
Toeplitz K.T., Bagno, „Przegląd Tygodniowy” 1998, nr 47, s. 12.
Trznadel J., Hańba domowa, „Kultura Niezależna” 1986, nr 17, s. 3-34.
Trznadel J., Myślenie posttotalitarne, „Tygodnik Solidarność” 1991, nr 49, s. 16.
Trznadel J., Szkoła literackiego linczu, „Gazeta Polska” 2000, nr 32, s. 17.
Uciec przed zawałem, z Jackiem Trznadlem rozmawia Jacek Wegner, „Rzeczpospolita”, 17 III 1991, s. 17.
Werner A., Król Edyp miał kaca, „Krytyka” 1987, nr 26, s. 193-197.
Wstawać rano, pisać a potem na jagody, wywiad z Czesławem Miłoszem przeprowadzony przez Adama Michnika, „Gazeta Wyborcza”, 8 VI 1991, s. 3.
Wypluć z siebie wszystko, „Kultura Niezależna” 1985, nr 14, s. 3-44.
Z nami nie ma dyskusji, wywiad z Jackiem Trznadlem, „Ład” 1993, nr 28, s. 7-8.
Zaborowski M., Między oceną a wyjaśnieniem, „Obecność. Niezależne Pismo Literackie” 1986, nr 16, s. 108-112.
Zaleski M., Ułomni świadkowie, „Almanach Humanistyczny” 1989, nr 11, s. 86-88.
Zapamiętałem Herberta uśmiechniętego, wywiad z Jackiem Trznadlem, „Życie”, 12 VII 2001, s. 10.
Akty prawne:
„Dz.U.” 1981, nr 20, poz. 99.
„Dz.U.” 1946, nr 34, poz. 210.
Filmy:
Jacek Trznadel: rozmowy istotne, film dokumentalny, scenariusz M. Kozioł, M. Grabysa, rok prod. 2010.
