Ewangelia BJ 941 w kolekcji rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej: społeczna historia kodeksu
DOI:
https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2022.712Słowa kluczowe:
Tetraewangelia – rękopis – proweniencje – historia księgi – zapisy fundatorów – kodykologia – Stanisław Krzyżanowski – Biblioteka Jagiellońska.Abstrakt
This article is dedicated to the study of the history of the Cyrillic Four Gospels BJ 941 from the manuscript section of the Department of Special Collections of the Jagiellonian Library in Krakow. The study defines that the Gospels were rewritten on a paper variety, the identification of its watermarks implies that the book was created in the last third of the 16th century. The analysis of the manuscript margins indicates that the manuscript was rewritten and purchased in Stryi, in the former Przemyśl region. The study of four gift records of the 16th and 17th centuries draws an understanding of how the manuscript has functioned and migrated at the appointed time. First, after the purchase, the codex was donated to the church of Paraskeva Piatnytsa in the Pietniczany village in the Lviv region. In 1641 the codex was gifted over to the Church of the Beheading of John the Baptist in Rozhysche, Sataniv povit. Between 1649 and 1678 the Gospels were presented to the Church of the Intercession of the Virgin in Vinnytsia. In 1678 the book appeared in the Church of the Intercession in the village of Nekhaiky in the Cherkasy region. In the 19th century, the Gospels belonged to the private library of Stanisław Krzyżanowski, who in 1870 donated the manuscript to the Jagiellonian Library.
Bibliografia
Źródła
– Rękopisy
• Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sygn. BJ 48, Akta 1870.
• Biblioteka Jagiellońska, sygn. BJ 941, tetraewangelia.Stanisław Wołoszczenko
• Biblioteka Naukowa Użhorodzkiego Uniwersytetu Narodowego, sygn. 485 (38, 39), Mi¬neja.
• Charkowska Państwowa Biblioteka Naukowa im. W.H. Korolenki, sygn. 819173, tetra¬ewangelia.
• Instytut rękopisów Biblioteki Narodowej Ukrainy im. W.I. Wernadskiego, zespół 312, sygn. 132/49, Rozmowy i życie św. Makarego Egipskiego.
– Publikacje
• Księgi podskarbińskie z czasów Stefana Batorego 1576–1586, Źródła dziejowe. T. 9. Cz. 2, wyd. A. Pawiński, Warszawa 1881.
• Matricularum Regni Poloniae Summaria excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maxi¬mo Varsoviensi asservantur. T. 5. Vol. 2: Sigismundi Augusti regis tempora complec¬tens (1548–1572). Acta vicecancellariorum: 1548–1572, wyd. J. Płocha, A. Rybarski, I. Sułkowska, pod red. J. Sawickiego, Warszawa 1961.
• Reestra vsego Vojska Zaporožskago poslě Zborovskago dogovora s korolem polʹskim Ânom Kazimirom, sostavlennye 1649 goda, oktâbrâ 16 dnâ, i izdannye po podlinniku O. M. Bodânskim, Moskva 1874.
• Sumariusz metryki koronnej. Księga wpisów podkanclerzego Jana Tarnowskiego. MK 137 z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie 1592. Seria nowa. T. 6, wyd. W. Krawczuk, Warszawa 2012.
Opracowania
• Ameisenowa Z., Rękopisy i pierwodruki iluminowane Biblioteki Jagiellońskiej, Wrocław– Kraków 1958.
• Badecki K., Znaki wodne w księgach Archiwum miasta Lwowa 1382–1600 r., Lwów 1928.
• Boânìvsʹka M.B., Perepisuvačì knižok âk kulʹturnì dìâčì Ukraì̈ni. XV – perša polovina XVII st., Lʹvìv 1994.
• Dziwik K., Działalność naukowa i kolekcjonerska Stanisława Filipa Krzyżanowskiego (1841– 1881), „Rocznik Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie” 1968, t. 14, s. 65–92.
• Dziwik K., Krzyżanowski Stanisław, [w] Polski słownik biograficzny. T. 15/1. Z. 64, Wro¬cław–Warszawa–Kraków 1970, s. 618–619.
• Galʹčenko O.M., Oprava shìdnoslov’ânsʹkih rukopisnih knig ta starodrukìv v Ukraïnì. Istorìâ, struktura, opis, Kiïv 2005.
• Kamanìn Ì., Vìtvìcʹka O., Vodânì znaki na paperì ukraïnsʹkih dokumentìv XVI i XVII vv. (1566–1651), Kiïv 1923.
• Kiriličnì rukopisnì knigi u fondah Lʹvìvsʹkoï naukovoï bìblìoteki ìm. V. Stefanika NAN Ukraïni. Katalog. T. 1, Lʹvìv 2007.
• Kuczyńska M., Ivanova M., Cyrylickie Ewangelie XVI i XVII wieku ze zbiorów Biblioteki Kórnickiej, „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej” 2020, nr 37, s. 37–52, doi 10.34843/ g6sz-4q35 [dostęp 09.06.2022].
• Laucevićius E., Popierius Lietuvoje XV–XVIII a., Vilnius 1967.Ewangelia BJ 941 w kolekcji rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej...
• Laucevićius E., Popierius Lietuvoje XV–XVIII a. Atlasas, Vilnius 1967.
• Naumow A. i in., Rękopisy cerkiewnosłowiańskie w Polsce. Katalog, Kraków 2004.
• Niesiecki K., Herbarz polski. T. 2, Lipsk 1839.
• Okhrimenko О.S., Book of sermons of the 15th century from the Monastery of St. Egidien: the author, a scriber, and a reader, „Manuscript and Book Heritage of Ukraine” 2018, nr 22, s. 301–312, doi: https://doi.org/10.15407/rksu.22.301 [dostęp 04.04.2022].
• Okhrimenko O., Voloshchenko S., Between the Man’s Hands and God’s Eyes. The Psalter of 1437 from the Collection of the Vernadskyi National Library of Ukraine, „Hiper¬boreea” 2019, nr 6(2), s. 21–31, doi: https://doi.org/10.3406/hiper.2019.952 [dostęp 04.04.2022].
• Ostapczuk J., Cerkiewno-słowiańskie rękopisy Ewangelii w Polsce, [w:] Ku Słowu, ku Kościołowi, ku światu. Księga pamiątkowa podarowana Arcybiskupowi Jeremiaszowi (Janowi Anchimiukowi) w 70. rocznicę urodzin, red. K. Wojciechowska, W. Konach, Warszawa 2013, s. 197–229.
• Peretcʺ V.N., Otčetʺ professora V.N. Peretca o zanâtìâhʺ vo vremâ zagraničnoj koman¬dirovki lětomʺ 1912 goda, „Universitetskìâ Izvěstìâ” 1913, nr 7, s. 1–18.
• Petrovʺ N.I., Opisanìe rukopisnyhʺ sobranìj, nahodâŝihsâ vʺ gorodě Kìevě. Vyp. 3: Biblìo¬teka Kìevo-Sofìjskago sobora, Moskva 1904.
• Piekosiński F., Ptaśnik J., Piekarski K., Papiernie w Polsce XVI wieku, Wrocław 1971.
• Prohaska A., Historia miasta Stryja, Lwów 1926.
• Rogov A.I., Kiriličeskie rukopisi v knigohraniliŝah Polʹši, „Studia Źródłoznawcze” 1969, t. 14, s. 153–167.
• Svěncickìj I.S., Opisʹ Muzeâ Stavropigìjskago Instituta vo Lʹvově, Lʹvovʺ 1908.
• Ŝapov Â.N., Vostočnoslavânskie i ûžnoslavânskie rukopisnye knigi v sobraniâh Polʹskoj Narodnoj Respubliki. Č. 1: Rukopisi sobranij Varšavy i Krakova, Moskva 1976.
• Ŝapov Â.N., Vostočnoslavânskie i ûžnoslavânskie rukopisnye knigi v sobraniâh Polʹskoj Narodnoj Respubliki. Č. 2: Rukopisi sobranij Lûblina, Peremyšlâ, Sanoka, Poznani, Kurnika i Vroclava. Priloženie. Ukazateli, Moskva 1976.
• Voloshchenko S., Collection of Metropolitan Volodymyr (Sabodan). Manuscripts, old printed books and rare editions. Catalogue, Kyiv 2017.
• Voloshchenko S. A, Jerusalem Typikon of the last third of the 15th – the second third of the 17th Centuries. Codicological Research of Cyrillic Handwritten Copies in the Ukra¬inian Collections. Monograph, Kyiv 2021.
• Wisłocki W., Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Cz. 1: Wstęp. Rękopisy 1–1875, Kraków 1877–1881.
• Zapasko Â.P., Dobropiscì todì slavnì buli. Narisi z ìstorìï ukraïnsʹkogo rukopisnogo mi¬stectva, Lʹvìv 2003.
• Zapasko Â.P., Pam’âtki knižkovogo mistectva: ukraïnsʹka rukopisna kniga, Lʹvìv 1995.
