Druki cyrylickie z biblioteki bazylianów w Żyrowicach
DOI:
https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2021.653Słowa kluczowe:
bazylianie, Żyrowice, biblioteka, druki cyrylickie, XV-XVIII w.Abstrakt
W artykule przedstawiono krótko historię i losy biblioteki klasztornej bazylianów w Żyrowicach. Na początku XIX w. liczyła ona 3867 tomów i była drugą, po wileńskiej, w prowincji litewskiej. Zbiory uległy rozproszeniu i obecnie znajdują się w wielu krajach. Celem autorki było identyfikacja i opis zachowanych do dziś egzemplarzy druków cyrylickich, ponieważ dokumentacja klasztorna jest niepełna. W badaniach pomocne były charakterystyczne znaki własnościowe naniesione w księgach w .1758 i 1759 roku. Z autopsji opisano księgi z Biblioteki Akademii Nauk im. Wróblewskich w Wilnie, Biblioteki Akademii Nauk w Sankt Petersburgu i Biblioteki Narodowej w Warszawie Pozostałe, przechowywane w bibliotekach w: Rosji (Moskwa), Ukrainie (Kijów i Lwów) i Wielkiej Brytanii (Londyn), odszukano w katalogach drukowanych i artykułach. naukowych. Wśród zachowanych druków klasztornych przeważają liturgiczne i cerkiewne. Są także dzieła ojców Kościoła wschodniego, hagiografie, gramatyki języka słowiańskiego i dzieło prawnicze Statut Wielkiego Księstwa Litewskiego Pochodzą one nie tylko z drukarń bazyliańskich ale i prawosławnych działających od XV do końca XIVIII w. na ziemiach Rzeczypospolitej i Rusi Moskiewskiej.
Bibliografia
• Bondar N.P., Èkzemplâry kirilličeskih izdanij vilʹnûsskih tipografij iz fondov Nacionalʹnoj biblioteki Ukrainy im. V.I. Vernadskogo kak istočnik istoriko-knigovedčeskih i filigranologičeskih issledovanij, „Vilniaus universitato bibliotekos metraštis 2015”, Vilnius 2015, s. 403-432.
• Bondar N.P., Vidannâ Ìvana Fedorova ta Petra Mstislavcâ z fondiv Nacionalʹnoj biblioteki Ukraïni ìmenì V.Ì. Vernadsʹkogo: doslidžennâ, poprimirnikovij opis, Kïïev 2012.
• Chomik P., Życie monastyczne w Wielkim Księstwie Litewskim w XVI wieku, Kraków 2013.
• Cyrillic Books printed before 1701 in British and Irish Collections: A Union Catalogue, compiled by R. Cleminson, C. Thomas, D. Radoslavova, A. Voznesenskij, London 2000.
• Chwalewik E., Zbiory polskie. Archiwa, biblioteki, gabinety, galerie, muzea i inne zbiory pamiątek przeszłości w ojczyźnie i na obczyźnie w porządku alfabetycznym według miejscowości ułożone. T. 2, N-Ż, Warszawa 1927.
• Cubrzyńska-Leonarczyk M., Oficyna supraska 1695-1803. dzieje i publikacje unickiej drukarni ojców bazylianów, Warszawa 1993.
• Dobrânskij F.Č., Opisanie rukopisej Vilenskoj publičnoj biblioteki, cerkovonslovânskih i russkih, sost. F. Dobrânskij, Vilʹnâ 1882.
• Gìstoryâ belaruskaj knìgì: u 2 t., pad agulʹn. red. M.V. Nikalaeva, t. 1. Knižnaâkulʹtura Vâlikaga Knastva Litoǔskaga, Mìnsk 2009.
• Izdaniâ kirilličeskoj pečati XV–XVI vv. (1491 — 1600 gg.): Katalog knig iż sobraniâ GPB, sost.V.I. Luk’anenko, Sankt-Petersburg 1993.
• Âroševìč A., Žyrovìckì abraz Maci Božaj, [w:] Èncyklapedyâ gìstoryì Belarusì: u 6 t., Mìnsk1996, t. 3, s. 384.
• Âroševìč A., Žyrovìckì Svâto-Uspenskì mužčynskì monastyr, [w:] Èncyklapedyâ gìstoryì Belarusì: u 6 t., Mìnsk 1996, t. 3, s. 385.
• Âroševič-Pereslavcev Z., Biblioteka Žirovičskogomonatyrâ: popytka rekonstrukcii sobraniâ kirilličeskih pečatnyh knig, [w:] Matèryâly XV Mižnarodnyh knigaznaučyh čytannâǔ, Minsk 4-5 krasavika 2019 g., skład. T.A. Sapega, A.A. Suša, K.V. Suša, Mìnsk 2019.
• Kaszlej A., Dzieje Kodeksu supraskiego, Supraśl 1997, s. 9-13.
• Katalog druków cyrylickich XV-XVIII wieku w zbiorach Biblioteki Narodowej, oprac.
• Z. Żurawińska, Z. Jaroszewicz-Pieresławcew, Warszawa 2004.
• Katalog kiriličnih starodrukìv Lʹvìvsʹkoï naukovoï biblioteki im. V. Stefanika Nacionalʹ- noï Akademiï nauk Ukraïni, vyp. 4: Vidannâ drukarni Lʹvìvsʹkogo Uspensʹkogo Stavropìgìjsʹko bratstva (1591-1644 rr.), avt. ukl. O.M., Kolosovsʹka, S.V. Gackova, Lʹviv 2002.
• Kirilličeskie izdaniâ Otdela redkoj knigi BAN, (1493-1600 gg.): Katalog, sost. M.Ȗ. Gordeeva, A.A. Romanova, Sankt-Petersburg 2010.
• Kobâk N.A., Morozova N.A., Turilov A.A., Kirilličeskie rukopisnye knigi XV–XIX vv. v sobraniâh fondov 21 i 22 BAN Litvy, „Krakowsko-Wileńskie Studia Slawistyczne. Seria poświęcona starożytnościom słowiańskim”, t. 2, pod red. S. Temčinasa, Kraków 1997, s. 73-74.
• Lietuvos akademinė elektroninė biblioteka, [online] https://aleph.library.lt. [dostęp: 22.02.2019]
• Morozova N.A., Biblioteka Žirovičskogo monastyrâ: istoriâ knižnogo sobraniâ, [w:] Slavânskaâ pisʹmennostʹ Velikogo Knâžestva Litovskogo: harakterny čerty i specifičeskie osobennosti. Sbornik statej, sost. N.A. Morozova, Vilʹnûs 2014, s. 169-204.
• Morozova N.A., Iz istorii biblioteki Žirovičkogo monastyrâ: žirovickie rukopisi v Biblioteke Akademii nauk Litvy, [w:] Belaruskaâ knìga ǔ kantèksce susvetnaŭ knižnau kulʹtury: Zbornìk navukovyh artykulaǔ: matèryâly mižnarodnaj navukova-praktyčnaj kanferèncyì, 7-8 lutago 2006 g. Mìnsk u 2 c., sklad: T.A. Dem`ânovìč, L.I. Doǔnar, T. A. Samajlûk, Mìnsk 2006, c.1, s. 80-88.
• Morozova N.A., Predvaritelʹnyj spisok rukopisej, prinadležavših biblioteke Žirovičskogo monastyrâ, [w:] Slavânskaâ pisʹmennostʹ Velikogo knâžestva Litovskogo: harakterny čerty i specifičeskie osobennosti. Sbornik statej, sost. N.A. Morozova, Vilʹnûs 2014, s. 205-224.
• Nìkalaeǔ M., Dobrahotaǔ Prakopìŭ Nìlavìč, [w:] Èncyklapedyâ gìstoryì Belarusì: u 6 t., Mìnsk 1996, t. 3, s. 185.
• Nìkalaeǔ M., Kìrylìčnae knìgapìsanne Vilʹni u XV – peršaj palove XVI st., „Spadčyna” 1993, no 3, s. 47-50.
• Nìkalaeǔ M., Palata knìgapìsnaâ. Rukapìsnaâ knìga na Belarusì u X–XVIII stagoddzâh, mastak U.M. Vìšneǔskì, Mìnsk 1993.
• Pacevičius A., Vienuolynų bibliotekos Lietuvoje 1795-1864 m, Vilnius 2005.
• Paszkiewicz U., Inwentarze i katalogi bibliotek z ziem wschodnich Rzeczypospolitej do 1939 roku. Suplement 2, Poznań 2006, s. 478-479.
• Pidłypczak-Majerowicz M., Bazylianie w Koronie i na Litwie. Szkoły i książki w działalności zakonu, Wrocław 1986.
• Pidłypczak Majerowicz M., Biblioteki i bibliotekarstwo zakonne na ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej w XVII-XVIII wieku, Wrocław 1996.
• Popov V. V., Žirovičskaâ biblioteka, [w:] Zdabytkì. Dakumentalʹnyâ pomnìkì Belarusì, vyp. 5, Mìnsk 2002, s. 58-72.
• Portal Bazylianie.pl, Spisok čenciv Činu Svâtogo Vasiliâ Velikogo, [online] http://www.bazylianie.pl/?option=com_content&view=article&id=1113 [dostęp 20.01.2021].
• Staradrukavanyâ kìryličnyâ vyadannì XVI–XVIII st., sklad. G.A. Galenčanka, [w:] Knìga Belarusì 1517-1917 Zvodny katalog, Mìnsk 1986, no 175, s. 124-125.
• Suša A., Pahodženne žyrovìckaga Evangellâ: versii i fakty, [w:] Matèryâly XVI Mìžnarodnyh knìgaznaǔčyh čytannâǔ. Da 500 — goddzâ zasnavannâ Žyrovìckaga manastyra i bibliotekì, Mìnsk 15 maa 2020, sklad., T.A. Sapega, A.A. Suša, K.V. Suša, Mìnsk 2020.
• Šablûk V., Âraševìč A., Žyrovìčy, [w:] Èncyklapedyâ gìstoryì Belarusì: u 6 t., Mìnsk 1996, t. 3, s. 385.
• Šustova Û. È., Zapisiv izdaniâh tipografii Lʹvovsogo bratstva 1591-1644 godov iż sobrania Naučno-issledovatelʹskogo otdela redkih knig (Muzeâ knigi) Rossijskoj gosudarstvennoj biblioteki (RGB), [w:] Vivliofika. Istoriâ knigi i izučeniâ knižnyh pamâtnikov. Vyp. 2, Moskva2011, s. 44-79.
• XVI–XVII a. lituanika Lietuvos mokslųakademijos bibliotekoje. Katalogas, sudarė: D. Narbutienė, V. Radvilienė, d. Rauckytė-Bikauskienė, red. D. Narbutienė, Vilnius 2007.
• Walczak W., Polonika z kolekcji Pawła Dobrochotowa (Nr 52) z Instytutu Historii Rosyjskiej Akademii Nauk w Petersburgu, [w:] Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. 2, red. W. Walczak i K. Łopatecki, Białystok 2010, s. 197-201.
• Zapasko Â., Ìsaevic Ȃ., Pamâtki knižkovogo mistectva. Katalog starodrukiv, vidanih na Ukraïni. Kniga persa (1574-1700), L’viv 1981.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 - w pełni pozostają przy autorze.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
